Een fout maken is menselijk, hem niet verbeteren is zorgelijk

Een lezer ergert zich aan ‘ik vindt’ en ‘u heeft verlegt’ in de krant en online. En waarom verbetert de redactie deze fouten niet direct op de website?

De kwestie

‘Omdat ik deze zoekmachine het fijnst vindt’, is te lezen in een stuk van een freelancer in Tijdgeest op 15 april.

‘U heeft de focus van een olieclub verlegt’, schrijft een redacteur vier dagen daarvoor.

‘Als iets of iemand schapen of ander vee dood’, is het begin van een zin in een column op 1 april.

‘Al eeuwenlang worden incorrecte metingen bestrafd’, voegt de eindredactie toe als uitgelicht citaat bij een column in Tijdgeest van 11 maart.

‘De BBB heeft zich faliekant afgezet tegen het huidige stikstofbeleid en een faliekant ander beleid belooft’, stelt het hoofdredactioneel commentaar zes dagen daarna.

De standpunten

Dit zijn vijf d/t-fouten in even zoveel weken. De meeste zijn aangedragen door een lezer die mailt dat hij er niet bewust naar zoekt, maar ze doen hem pijn aan de ogen. En ze doen hem twijfelen aan de journalistieke kwaliteit. Neemt Trouw de abonnee wel serieus?

De lezer vraagt zich af waar de spellingscontrole is gebleven. Hij noemt de schrijvers – ‘de bron van alle kwaad’ – en daarnaast eindredacteuren en een geautomatiseerde spellingscontrole.

Hij noemt een mogelijkheid om het leed van lezers te verzachten: waarom verbetert de redactie de internetversie van deze artikelen niet als bij publicatie de fout is ontdekt? Geef lezers de kans hierop te wijzen.

Bij het nakijken op de site een week geleden blijkt dat de fouten inmiddels zijn hersteld. Dat duurde soms meerdere dagen, iets wat de lezer zag en wat zijn ergernis deed toenemen.

Lezers klagen vaker hierover, waarbij ze zich afvragen waar de corrector is gebleven. En vermoeden dat het verslechterde spellingsonderwijs op de redactie te merken is.

Maar deze auteurs en eindredacteuren zijn beslist niet alleen de jongsten. De auteurs die worden gewezen op de fout, weten heus wel hoe men werkwoorden vervoegt. Maar het kan in de haast nu eenmaal een keer gebeuren. De automatische spellingcorrector slaat niet op dit soort fouten aan, de woordcombinatie mag verkeerd zijn, maar de losse woorden niet.

“Dit is pijnlijk, dat mag niet gebeuren”, zegt de chef van de eindredactie. Ze ging eerder al na hoe ‘worden bestrafd’ de krant haalde. “Normaal lezen twee eindredacteuren alle teksten. Maar hier moest vlak voor de deadline nog een citaat toegevoegd en dus was daarvoor te weinig tijd.”

Dit dubbel lezen is ingevoerd sinds de aparte corrector is wegbezuinigd. “Ik haal zelf minstens een keer per week een d/t-fout uit een stuk”, zegt de eindredactiechef. “Het is de meest opvallende fout, maar er zijn er meer, zoals het verkeerd gebruik van meervoudsvormen.” Denk aan formuleringen als ‘De politieke partij die hun leden raadplegen’. Als we nog een corrector hadden, zouden we er meer fouten uithalen. Eindredacteuren moeten onder tijdsdruk kijken of een stuk klopt, koppen en bijschriften maken, controleren of namen goed gespeld zijn en of er geen taalfouten in staan. Het is bijna onmogelijk om teksten op al die niveaus te lezen. Taalfouten zijn pijnlijk, maar het is minstens zo belangrijk dat een eindredacteur een stuk inhoudelijk verbetert.”

De fout in het Tijdgeestcitaat valt extra op, omdat de woorden ‘worden bestrafd’ elkaar direct opvolgen. Meestal staan die twee werkwoords­delen verder uit elkaar. Daardoor ziet de eindredacteur ze minder snel. “Maar ook dat mag geen excuus zijn.”

De eindredactiechef verbetert zelf het ‘ik vindt’ in Tijdgeest. “Dat doe ik altijd wanneer ik een fout zie, en dat kan iedere redacteur overigens doen.”

Het oordeel

Taal is het basismateriaal van de journalist en een fout zoals de d/t is de houtrot in zelfs het mooist opgebouwde artikel. Op zijn minst moeten (eind)redacteuren ervoor zorgen dat ze een fout direct verbeteren op de website. Maak gebruik van de herkansing die de online-krant biedt. Zet het adres waar lezers taalfouten kunnen melden – eindredactie@trouw.nl – prominenter in de krant en op de website. Een fout maken is menselijk, hem niet verbeteren is zorgelijk.

Bij een deel van deze fouten valt op dat het taalgebruik van Trouw roestig is, met onnodig passieve vormen (‘worden bestraft’) of tangconstructies (de twee werkwoordsdelen heel ver uit elkaar in de zin). Ook in een eerste versie van deze rubriek stonden nog aardig wat van deze onnodige formuleringen. Geef redacteuren een opfriscursus voor het gebruik van de zo mooie Nederlandse taal.