Het coalitieakkoord lijkt toekomstgericht, maar moet explicieter rekening houden met onze nakomelingen, denken Fons Coomans, bijzonder hoogleraar Mensenrechten en Jan van de Venis, ombudspersoon voor Toekomstige Generaties.
Eindelijk ligt er een coalitieakkoord. Onder de titel Vooruitkijken naar de toekomst blijkt het te streven naar ‘een duurzaam welvarend land voor de huidige en toekomstige generaties, waarin alle inwoners naar vermogen mee kunnen doen’.
Mooie woorden. Volgens het akkoord moeten we ervoor zorgen ‘dat iedereen mee kan doen, de vervuiler betaalt en dat niemand achterblijft’. Daarmee doen we ‘recht aan de aarde, aan volgende generaties en aan elkaar’. Maar afgezien van deze woorden (en de toegezegde generatietoets), staan er geen concrete plannen in het akkoord die de belangen van toekomstige generaties mee wegen.
Krantenkoppen
Waarom niet? Kranten staan dagelijks vol berichten die laten zien dat wij de wereld van toekomstige generaties vaak negatief beïnvloeden. ‘Weinig oog voor klimaatrisico’s’, ‘Nederlandse banken steken miljarden in goederen die leiden tot ontbossing’ en: ‘Rutte verdedigt oplopen staatsschuld in coalitieakkoord’. Zal het nieuwe akkoord dan een positieve invloed op onze kinderen en toekomstige generaties hebben? De coalitie wíl het, maar politieke beslissingen pakken meestal zo uit dat de zaken alleen voor de korte termijn geregeld worden.
Het probleem lijkt ons, dat rechten van toekomstige generaties niet zijn vastgelegd. Er zijn wel een aantal verdragen die verwijzen naar de bescherming van hun mensenrechten. Maar dat is naar onze mening onvoldoende. Deze rechten moeten specifiek worden vastgelegd, zodat ze meegenomen kunnen worden bij het maken van wetgeving en beleid, zoals bijvoorbeeld in de Toekomst Effect Rapportage en de Generatietoets.
In Wales, Gibraltar en Hongarije zien we al dat een commissaris of ombudspersoon namens toekomstige generaties spreekt en optreedt in juridische procedures. Ook kan een Staatsraad of lid van het College voor de Rechten van de Mens de specifieke taak krijgen de rechten van toekomstige generaties te bewaken. Dat zorgt voor rechtvaardigheid tussen de generaties. Mensenrechten zijn niet beperkt tot een bepaalde regering, generatie of tijdsperiode. Ze gelden voor iedereen, overal en altijd.
Met een groep van internationale experts werken wij daarom aan de ‘Beginselen inzake de Mensenrechten van Toekomstige Generaties’. Daarin komt te staan dat toekomstige generaties net als wij rechten hebben, zoals het recht op leven, voedsel, huisvesting, gezondheid en een schoon leefmilieu.
Staten hebben de verplichting deze rechten nú en in de toekomst te respecteren en te beschermen. Niet alleen binnen de eigen grenzen, maar ook daarbuiten, bijvoorbeeld als het gaat om de uitstoot van broeikasgassen en grensoverschrijdende milieuvervuiling. Staten moeten ook aangesproken kunnen worden op het reguleren van multinationale bedrijven in de jacht op delfstoffen.
Inspirator Hugo de Groot
Wij laten ons voor de rechten van toekomstige generaties inspireren door een groot juridisch voorganger uit Nederland, Hugo de Groot. Het is alweer 400 jaar geleden dat hij in een boekenkist uit Slot Loevestein ontsnapte. Zijn erfenis kan vandaag de dag dienen als inspiratie voor Rechten voor de Natuur, voor de bestrijding van ecocide of andere regels voor de bescherming van het milieu, schaarse natuurlijke hulpbronnen, biodiversiteit en toegang tot water en schone lucht. Allemaal essentieel voor het voortbestaan van de mensheid en de planeet Aarde.
Het levensmotto van Hugo de Groot was: de tijd vliegt. Willen we het voortbestaan van de mensheid waarborgen, willen we een inclusieve en groene samenleving doorgeven aan toekomstige generaties, dan dient er inderdaad nú gehandeld te worden. Een manier om dat juridisch vorm te geven is het vastleggen van mensenrechten van toekomstige generaties.
Laten wij goede voorouders zijn en de rechten van toekomstige generaties vastleggen en bewaken. Het mooiste is: door nu al rekening te houden met de rechten van toekomstige generaties, wordt de wereld meteen voor ons duurzamer: groener en inclusiever.
Lees ook:
Met een grote zak geld wil het kabinet bijna alles doen wat het de vorige keer niet deed
Rutte IV zoekt grote oplossingen en vraagt om geduld. Veel plannen zijn een erfenis van de beslissingen die het vorige kabinet niet durfde te maken.
Lotgenoten, ik ben me kapot geschrokken. Waar blijft de gerechtigheid voor de generatie van morgen?
Iedereen zou zichzelf aan het begin van de week de vraag moeten stellen: hoe ga ik bijdragen aan de wereld in 2100? Zó krijgen de jongeren van nu een leefbare toekomst, betoogt Werner Schouten van de Jonge Klimaatbeweging vandaag in de jaarlijkse Groene Troonrede.
