De vrijheid van onze buren is ook onze vrijheid

Het zijn scenes uit de vorige eeuw. De huis-aan-huisgevechten, de golven kanonnenvoer die op stellingen afstormen, de volledig kapotgeschoten dorpen, de vluchtelingen die met weinig meer dan een koffer uit de strijdzone worden geëvacueerd. Waar de Russische president Poetin een jaar geleden dacht met een snelle ‘interventie’ een buurland weer tot horige te kunnen maken, is hij in Oekraïne beland in een slopende strijd die in veel opzichten lijkt op de Eerste of Tweede Wereldoorlog. En die hij intern op bizarre wijze denkt te kunnen verdedigen met verwijzingen naar de bereidheid van Russen te lijden voor hun grootse maar bedreigde rijk, zoals ze dat ook halverwege vorige eeuw bereid waren te doen.

Dat de Russische leider Europa wil terugwerpen naar de vorige eeuw heeft vrijwel iedereen verrast en geschokt. Maar het heeft ook voor stevige tegenmaatregelen gezorgd. Als eerste in Oekraïne zelf, dat ongekend veerkrachtig is gebleken en zich met hand en tand blijft verzetten. Maar ook Europa bleek niet uit elkaar te spelen, en als Unie daadwerkelijk als een sterk Europees blok te kunnen handelen. Door vluchtelingen uit Oekraïne op te vangen, de energie-aanvoer te verleggen, en de economische neergang – hoe groot ook nog steeds – te beperken. En door in Navo-verband samen met de Verenigde Staten en andere landen militaire en logistieke hulp te bieden aan Oekraïne, in toenemende mate door het leveren van zwaarder materieel.

Dat laatste is een zeer betreurenswaardige keuze, maar wel een noodzakelijke. Te lang leefden velen in Europa in de hoopvolle veronderstelling dat dergelijke ‘interventies’ op dit continent tot de geschiedenis behoren. Sommige Oost-Europese landen hebben gewaarschuwd, en na de eerste Russische stap in 2014 met de verovering van de Krim had daar nog beter naar moeten worden geluisterd. Het afgelopen jaar is hun boodschap met kracht alsnog binnengekomen.

Hoe dit conflict kan worden beëindigd weet niemand, maar het mag hoe dan ook niet eindigen met de feitelijke Russische verovering van (delen van) een buurland dat op geen enkele wijze een bedreiging vormde, hoe hard Poetin dat ook anders wil doen lijken. En als het eindigt zullen nog meer landen, inclusief Oekraïne, deel willen uitmaken van een Europese gemeenschap die wél in vrede met elkaar wil leven.

Velen in Nederland beseffen zeer goed dat onze vrijheid niet vanzelfsprekend is, er is niet voor niets ieder jaar een herdenking op 4 mei. Door dit conflict is dat besef opnieuw verdiept, en invoelbaar geworden voor een nieuwe generatie. Inclusief het besef dat ook ónze vrijheid wankelt als onze buren worden gekneveld.