De verontwaardiging omtrent de Dam-galg wordt nogal selectief toegepast

Er stonden wappies, complotactivisten, Baudetisten met gele sterren en natuurlijk de galg, zondag te golven op de Dam. Maar voor wie even de nuance zocht, waren ook heel wat gewone burgers te horen tussen die 25.000 demonstranten tegen het coronatoegangsbewijs. Al dan niet gevaccineerde burgers die in alle redelijkheid hun bezorgdheid wilden uiten over de vrijheid beperkende controle en de tweedeling die de QR-code in de ­samenleving veroorzaakt.

Maar goed, het ging de volgende dag vooral over die galg. Toegegeven, een smakeloze en verachtelijke vorm van meningsuiting. In een tweet stond, nog verachtelijker, dat die lege galg voor ­minister De Jonge was bedoeld.

Toch zij het verre van mij om al die duizenden burgers aan het beeld van die schommelende strop op te hangen. Dat deden anderen wel. ­Zoals columnist Marcel van Roosmalen in NRC gisteren die de demonstranten dankzij die galg in een zin wist te vangen: ‘Iedereen die het niet met ons eens is moet dood!’ Ik wil hier de generaliserende domheid ­alleen als intro gebruiken om wat precedenten op te halen.

Daarin vervult de galg een discutabele functie als het om protesten gaat. Net als de doodskist (boeren­demonstraties), de gewone strop (bestorming van het Amerikaanse Capitool) of de guillotine (voor Macron bedoeld bij Franse gelehesjes- en coronademonstraties). Maar voor een goede galguitvoering moeten we bij slachtoffer Jan Peter Balkenende zijn. De toenmalige minister-president is meer dan eens figuurlijk aan het ding opgeknoopt. Zoals bij een demonstratie in Rotterdam waarin zijn afbeelding aan een galg hing terwijl demonstraten riepen: “Jan Peter, we gaan je ophangen.”

Nog mooier was de grote linkse demonstratie (200.000 mensen) van 2 oktober 2004. Daar hing aan de galg een Balkenende van papier-maché, die uiteindelijk onder luid gejoel werd vertrapt en verscheurd. Maar echt aansprekend in diezelfde demonstratie tegen het kabinetsbeleid was het (sprekend nagemaakte) afgehakte, bloedige hoofd van de premier, op een speer gespiesd, dat boven de mensenmassa uittorende. De volgende dag drukte het treinblad Metro een levensgrote foto van het sinistere tafereel op zijn voorpagina af. ‘Balkenende was daar de kop van jut en dat zie je in de foto’, rechtvaardigde hoofdredacteur Jan Dijkgraaf toen zijn redactionele keus.

Niemand buiten de Rijksvoorlichtingsdienst die in die dagen echt protesteerde. Integendeel: de koppensnellers die het afgehakte hoofd van de rechtse premier meevoerden, werden in een uitzending van de linkse Vara uitgenodigd en hun verhaaltje werd quasi instemmend gehoord.

Het voorafgaande is geenszins ­bedoeld als vergoelijking van die Dam-galg van zondag. Galgen, doodskisten, afgehakte hoofden en guillotines vertegenwoordigen niets anders dan een weerzinwekkende symboliek gepleegd door wereldvreemde knutselaars, die de politie in beslag hoort te nemen. Maar afhankelijk van de politieke entourage constateer ik dat de verontwaardiging ­hieromtrent nogal selectief wordt toegepast.

Drie keer per week werpt columnist Sylvain Ephimenco zijn blik op de actualiteit. Lees zijn columns hier terug.