De natuur schiet niets op met het uitkopen van piekbelasters, schrijven Bart Kemp van Agractie Nederland en Linda Verriet van de Producenten Organisatie Varkenshouderij.
Nederland mag de grote uitstoters van stikstof in de veehouderij uitkopen. De Europese Commissie heeft de plannen van het kabinet om de zogenoemde piekbelasters uit te kopen goedgekeurd. Gaat dit de natuur herstellen? Reken er maar op van niet. We kijken naar een politiek toneelstuk, een treurspel.
Om de natuur te herstellen en te versterken koos het kabinet ervoor om aan de stikstofknop te draaien. De uitstoot moet omlaag. Maar is deze stikstofknop allesbepalend voor herstel van de natuur? Het antwoord is nee.
Eigen politieke keuzes
Er zijn tientallen factoren die van invloed zijn. Uit de laatste natuurrapportage die Nederland naar Brussel stuurde, blijkt dat verstedelijking de grootste druk zet op de bijzondere soorten die wij willen beschermen. De beschikbaarheid van water en ongewenste soorten (natuurlijke processen) zijn ook van grotere invloed dan stikstof. Stikstof is belangrijk, maar niet het belangrijkste.
De overheid wekt de indruk dat ons stikstofbeleid is opgelegd door Brussel. De Europese natuurrichtlijnen spreken echter helemaal niet over stikstof, maar over een goede staat van instandhouding van de natuur. Dat is écht iets anders. Toch blijft het kabinet zich op stikstof concentreren.
Nederland heeft ervoor gekozen stikstofnormen op te nemen in de natuurwetgeving. Dat is een eigen politieke keuze. Het gaat om de kritische depositiewaarde. Als die wordt overschreden, is het risico op stikstofschade aan de natuur niet uitgesloten. Overschrijding betekent dus niet dat schade door stikstof daadwerkelijk optreedt, de kans daarop kan niet worden uitgesloten. Een wezenlijk verschil.
Wantrouwen
De eenzijdige nadruk op stikstof, zonder blik op de natuur zelf, heeft ervoor gezorgd dat het vertrouwen van de boeren in de overheid naar nul is gedaald. Onlangs werd deze ontwikkeling opnieuw bevestigd. In de recent verschenen ‘natuurdoelrapportages’ werd pijnlijk duidelijk hoe het gesteld is met de natuur in de individuele natuurgebieden. De belangrijkste uitkomst? We weten het te vaak niet.
Nederland heeft verzaakt om bij aanvang van het natuurbeleid een nulmeting uit te voeren. Daardoor hebben we in veel natuurgebieden geen idee of de natuur is verbeterd of verslechterd. De uitkoop van boeren naast zo’n gebied staat dan gelijk aan willekeur. Dat piekbelasters dan woest worden, is een understatement. Nederland zit op slot. Niet door Europees beleid, maar door Nederlandse politieke keuzes.
Een oplossing is het maken van andere politieke keuzes. Wij dachten dat het kabinet hiervoor open zou staan. Dat was reden voor ons om aan te schuiven aan allerhande gesprekstafels van de overheid. Maar het tegendeel blijkt helaas waar. Het kabinet zet bestaande en alom ter discussie staande plannen gewoon door. Zeker nu Brussel akkoord is gegaan met de regeling voor het uitkopen van piekbelasters.
Draagvlak in plaats van dwang
Wil je Nederland van het slot krijgen, dan moet de kritische depositiewaarde uit de wet. Die heeft in Nederland gezorgd voor een juridisch slot op de deur, waardoor ook projecten met bijna geen stikstofuitstoot niet door kunnen gaan. Er was even bijval voor dit idee, zelfs van kabinetspartijen. De minister van landbouw en natuur ging er voortvarend mee aan de slag. Hij stelde een werkgroep in die naar alternatieven moest zoeken. Wij werden erbij betrokken.
De goede zin van deze werkgroep bleek echter van korte duur. Achter onze rug om had dezelfde minister drie experts verzocht een essay te schrijven, als startpunt voor de werkgroep. Het waren drie pleitbezorgers voor het doorgaan op de oude weg. Zij vertolkten de wensen van het kabinet.
Het wordt tijd dat het kabinet stabiel beleid ontwikkelt dat bijdraagt aan de natuurkwaliteit. Met draagvlak bij boer en burger in plaats van door te dwingen, saneren en te sluiten. Dat stimuleert innovatie: goed voor ecologie en economie.
Lees ook:
Groen licht voor uitkopen grote stikstofvervuilers, maar er blijft nog veel onduidelijk
De royale uitkoop van ‘piekbelasters’ is cruciaal voor het Nederlandse stikstofbeleid in de nabije toekomst. Over de langetermijnaanpak zijn coalitiepartijen nog altijd hevig verdeeld.
Is deze uitkoopregeling écht ‘woest aantrekkelijk’? Dat weten boeren over een paar weken pas
Bij eerdere uitkoopregelingen voor boeren viel de deelname uiteindelijk tegen: er was eigenlijk altijd meer geld dan dat er aanmeldingen waren. Wordt de nieuwe piekbelastersaanpak wél een succes?
