De toekomst van reizen is niet minder reizen, maar béter reizen

Waar het popmuziek betreft is een van mijn vele guilty pleasures het nummer Drive van de Amerikaanse countryzanger Alan Jackson. Ik onderschrijf de klimaatdoelen van Parijs, maar deze ode aan de CO2-uitstoot is onweerstaanbaar.

Jackson zingt over de tweedehands motorboot (‘A ’75 Johnson with electric choke’) waarin hij als kind met zijn vader tochtjes maakte, over de oude Ford pick-uptruck van zijn oom waarin hij leerde rijden en ten slotte over hoe hij zelf nu vader is en zijn dochters laat oefenen in zijn oude Jeep. Een sentimenteel lied is het, druipend van jeugdherinnering, maar ook blakend van liefde voor machines die je de vrijheid verlenen om de wereld te verkennen.

De wereld verkennen… In NRC las ik een ­essay van Ilja Leonard Pfeijffer over zijn favoriete onderwerp: massatoerisme. Pfeijffer reisde onlangs naar Venetië, verbleef in ‘het fameuze Carlton met uitzicht op Canal Grande’ en bezocht de Gallerie dell’Accademia. Hij deed, kortom, de dingen die elke toerist nu eenmaal doet: een unieke ervaring verwerven, in ieder geval voor zichzelf uniek. Toch mondt Pfeijffers betoog weer uit in een aanklacht tegen het massatoerisme, zonder enige zelfreflectie: het voorvoegsel ‘massa-’ in massatoerisme bestaat bij de gratie van heel veel individuen. Ook Pfeijffer is zo’n individu.

In dezelfde krant stond nóg een aanklacht tegen de post-coronaopleving van het massatoerisme, deze keer van Kiza Magendane, nu vanuit het perspectief van klimaatverandering. ‘De coronacrisis’, schrijft Magendane, ‘heeft ons herinnerd aan het feit dat wij niet naar de overkant van de wereld hoeven om inspiratie, zingeving en innerlijke rust te vinden.’ Hoezo ‘ons’? Menig Nederlander kon de afgelopen tijd niet wachten een vliegticket te boeken.

Magendane laat het klokje van de moraal klingelen: wij burgers staan niet voor onszelf in, de overheid zou ons moeten verleiden ‘tot de vermindering van massatoerisme’ en ‘om in eigen land op vakantie te gaan’.

Moralisme en techniek

Maar mensen reizen nu eenmaal. Rondtrekken ligt in onze aard, voormalig jagers-verzamelaars die we zijn. Moralisme tegen massatoerisme is niet alleen hypocriet (zie Pfeijffer), het is ook ineffectief. Niet ‘minder reizen’ gaat ons redden, maar béter reizen. Technologisch beter. Neem de coronacrisis als paradigma: afgelopen najaar begonnen de besmettingscijfers te stijgen, hoe hard Rutte en De Jonge ook hamerden op ‘de basisregels’. Wat pas werkelijk het tij deed keren, was het vaccinatieprogramma. Wetenschap, techniek. Waar het opgeheven vingertje al lang zijn kracht had verloren, zorgde de biochemie voor een oplossing.

We blijven reizen, over de hele wereld. En op een dag zal een Alan Jackson van eind eenentwintigste eeuw zingen over die tweedehands Tesla van zijn moeder of over dat bezoek, per vacuümtrein, aan openlucht­museum Venetië: een vakantie die hij nooit zal vergeten.