De Russische cultuur is er een van doodsverachting, van onverschilligheid voor de eigen veiligheid

De toespraak van Vladimir Poetin tot het parlement begon dinsdag om exact tien uur. Al vanaf de tweede minuut van zijn speech werd de antiwesterse verbale diarree van de Russische president met een ongekende roekeloosheid ingezet. Het Westen, de kwaadaardige Occident, ‘beloofde vrede, maar dit was een leugen’.

Poetin ging zelf meteen beweren dat ditzelfde Westen, voor het begin van de ‘speciale militaire operatie’, de mogelijkheid met Kiev besprak om nucleaire wapens in Oekraïne te installeren. Het was het Westen dat droomde van de vernietiging van het dappere Rusland dat zich gedwongen zag om tot zelfverdediging over te gaan. Ik kon in de rest van zijn beschrijving niets anders dan een projectie van Poetins eigen boosaardigheid ontdekken. Een te verwachten litanie van leugens en verdraaiingen. In goed Nederlands: wat je zegt, ben je zelf.

Een gestolde dode zee

Nog fascinerender was het aanzien van zijn honderden toehoorders die de camera’s veelvuldig in beeld brachten, als evenveel bewijzen van uniforme instemming. Strakke gezichten, emotieloos, als vrijwillig onderworpen en bedolven onder de tsunami van valsheid die hun president over hen uitstortte.

Niemand knikte of communiceerde met zijn buurman, de politieke elite van Rusland als een gestolde, dode zee van onbeweeglijkheid. Zijn ze door angst bevangen of geloven ze echt, onaangeroerd, dit grof staaltje van geschiedvervalsing, vroeg ik me af? En kun je iets anders verwachten van een slaafse elite die de fundamenten van het regime vormt?

De volgende vraag betrof niet de aangeleverde beelden, maar het onzichtbare dat zich in de Russische woonkamers afspeelde. Trapt het volk in deze desinformatie en weet ‘de Rus in het land’ niet beter? Ik vrees dat er weinig tot niets van hem en haar te verwachten valt. Het prille protest van februari en maart 2022 was snel gesmoord en betrof een piepkleine minderheid.

Poetins populariteit blijft 70 tot 80 procent

Zelfs de aankondiging van de mobilisatie in september deed de Russen niet steigeren, op de honderdduizenden na die het eigen belang verkozen door met hun voeten te stemmen en het moederland te ontvluchten. Als het waar is dat nu al bijna 200.000 Russische soldaten zijn gesneuveld, dan heeft deze slachting geen weerslag op de publieke opinie gehad: de populariteit van Poetin blijft tussen de 70 en 80 procent schommelen.

‘Het is vreselijk om te zeggen, maar ik denk dat Rusland zelfs 1 miljoen doden kan accepteren. Fatalisme is een belangrijk element van onze psyche. Rusland is een absoluut onbeweeglijk land. Het bekijkt de dood, zijn eigen dood, met onverschilligheid.’ Aan het woord is hier de Russische schrijver en politicoloog Sergei Aleksandrovitsj Medvedev in het Franse dagblad Le Figaro, die nu in Praag doceert.

Volgens hem sterft de Rus vroegtijdig aan alcoholisme of verkeersongelukken: ‘De levensverwachting komt net boven de zestig jaar. Deze cultuur van doodsverachting, van onverschilligheid voor de eigen veiligheid loopt door de eeuwen heen. Het is de cultuur van een volk van lijfeigenen.’

Deze niet al te genuanceerde vaststelling van deze Russische schrijver kan best deprimerend in onze oren klinken. Maar het kan ook ons besef vergroten dat deze oorlog langdurig zal zijn.

Drie keer per week werpt columnist Sylvain Ephimenco zijn blik op de actualiteit. Lees zijn columns hier terug.