De politieke erfenis van Macron is verstandig, maar ook schraal

De Franse president Emmanuel Macron heeft zijn zinnen gezet op een politieke erfenis: de verhoging van de Franse pensioenleeftijd van 62 naar 64 jaar. Die krijgt hij niet cadeau. Geconfronteerd met massale demonstraties en een waarschijnlijke parlementaire nederlaag voor zijn plannen, besloot Macron om hoog spel te spelen, en een soort constitutionele superkracht in te zetten. Hij kan zijn plannen doordrukken zonder meerderheid, als hij zichzelf daarna blootstelt aan een vertrouwensstemming.

Vanuit het buitenland bekeken werkt dit politieke tafereel wat bevreemdend. Want ook de nieuwe Franse pensioenleeftijd zal nog altijd de laagste zijn van West-Europa. Economisch gezien is er in tijden van vergrijzing veel voor te zeggen om die wat op te trekken, en vraag je je af of de vakbonden geen nuttiger stokpaardjes hebben om zo massaal voor in het geweer te komen. Omgekeerd vraag je je af waarom het een president zoveel moeite kost om zijn volk en zijn parlement mee te krijgen in zo’n hervorming.

Dat hij nu naar de nucleaire optie grijpt om zijn plannen door te zetten, is Macrons goed recht. Frankrijk geeft de president nu eenmaal een eigen mandaat, en als hij zijn politieke krediet op dit onderwerp wil verzilveren, dan moet hij dat vooral doen. Het buitenspel zetten van het parlement komt wat autocratisch over, maar het mag volgens de Franse grondwet, en het gebeurde al veel vaker. Macron verandert geen democratische spelregels, hij voert slechts verstandig economisch beleid uit. Een volgende president staat het vrij om de pensioenleeftijd desgewenst weer te verlagen – zoals François Mitterand in 1983 de pensioenleeftijd verlaagde van 65 naar 60.

Hét antwoord van het politieke midden

Macron heeft dus een punt, maar die massale woede is er natuurlijk ook niet helemaal voor niets. Die moet hem toch te denken geven, net als de mensen die hem in 2017, toen hij voor het eerst verkozen werd, enthousiast begroetten als hét antwoord van het politieke midden op de opkomst van rechts-populisme en EU-scepsis. Die belofte heeft hij eigenlijk nooit waar kunnen maken. Bij zijn herverkiezing in 2022 was het enthousiasme al getaand, en won hij vooral bij gebrek aan beter, dankzij de kiezers die de rechts-radicale Marine Le Pen in ieder geval níet in het Élysée wilden zien.

Veel van die kiezers zullen zich nu evengoed niet vertegenwoordigd voelen door een president die namens een soort start up-partij zonder veel wortels in de maatschappij voornamelijk neoliberale economische hervormingen heeft doorgevoerd. Hoe verstandig sommige van die hervormingen ook mogen zijn, Macrons politieke erfenis dreigt zo ook wel een beetje schraal te worden.