De overspannen gezondheidszorg herstelt pas als het zorgpersoneel is hersteld

Uit onze praktijk: mevrouw Jansen ontwaakt uit haar narcose. “Wat ben ik blij dat dit achter de rug is. Dit is de derde keer dat ik ben opgeroepen. De andere keren hoorde ik op de dag zelf dat de operatie niet doorging door personeelsgebrek op de ic.” Dit is geen fictie, mevrouw Jansen is niet de eerste en niet de laatste patiënt met een uitgestelde operatie. De coronacrisis heeft genadeloos blootgelegd dat personeelsgebrek in de zorg de hele samenleving treft. Volgens het Prognosemodel Zorg en Welzijn is er nu een tekort van 30.000 verzorgenden en verpleegkundigen. Een tekort dat binnen 10 jaar oploopt tot 80.000.

We willen geen beeld schetsen van ‘doodvermoeide zorgverleners’ die de wanhoop nabij zijn en uitgeblust de zorg verlaten. We zijn veerkrachtig. Maar aandacht voor zorgpersoneel is essentieel. Na anderhalf jaar coronacrisis werken overheid, werkgevers, zorgverzekeraars, beroepsverenigingen en bonden aan herstelplannen voor zorgverleners. Die zijn echter onvoldoende om de grote personeelstekorten tegen te gaan. Daarom juichen wij drie oplossingen voor de langere termijn toe.

Stimuleren van leiderschap

De eerste ligt bij zorgopleidingen. Verzorgenden en verpleegkundigen hebben veel hart voor hun werk, maar treden niet snel op de voorgrond. Voor goede zorg zijn gedreven professionals nodig die zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelen. Dit kan door het stimuleren van leiderschap zodat de nieuwe generatie voor zichzelf kan opkomen.

Laat leiderschapsonderwijs terugkomen in mbo en hbo, vervolg- en masteropleidingen. Leer verzorgenden en verpleegkundigen hun mening beargumenteerd te onderbouwen en zich te mengen in het maatschappelijk debat. Zo maken we dingen beter voor de beroepsgroep én voor de patiëntenzorg. Net-afgestudeerde verpleegkundigen voelen zich vaak in het diepe gegooid. De commissie Werken in de Zorg (WiZ) toont dat 40 procent van de hbo-opgeleide verpleegkundigen binnen twee jaar na diplomering uitstroomt. Een hoge werk- en regeldruk en gebrek aan begeleiding, zeggenschap en doorgroeimogelijkheden zijn belangrijke oorzaken.

Onderzoek als opleiding en werkgever gezamenlijk welke begeleidings- en ontwikkelingsmogelijkheden er na de opleiding zijn. Bied intervisiebijeenkomsten en coaching aan, en een goede aansluiting tussen praktijk en vervolgopleidingen.

Goed salaris cruciaal

Een tweede oplossing ligt in onze arbeidsvoorwaarden. De Sociaaleconomische Raad concludeert dat ruimte voor opleiding en (loopbaan)ontwikkeling, zeggenschap over het eigen werk, een goede werk-privébalans én een goed salaris cruciaal zijn om zorgprofessionals aan te trekken en vast te houden.

Maak hierover gerichte afspraken in één sector-overstijgende cao voor verzorgenden en verpleegkundigen, zoals ook de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) bepleit.

We vinden als samenleving de zorg belangrijk, maar uit onderzoek van werkgeversvereniging AWVN blijkt dat het salaris van zorgprofessionals tot 9 procent achterblijft op marktconforme salarissen. We waardeerden het applaus, maar onze huur of hypotheek betalen we er niet van.

Emancipatie van onze beroepsgroep

De overspannen gezondheidszorg herstelt pas als het zorgpersoneel is hersteld. De overheid kan hieraan bijdragen, evenals werkgevers en opleidingen. Kijken we in de spiegel, dan ligt de derde oplossing bij de emancipatie van onze beroepsgroep. Het bewust zijn van de eigen ontwikkelingsmogelijkheden en ruimte tot zeggenschap komt de patiëntenzorg namelijk ten goede, zoals onderzoek van Erasmus MC aantoont. Het verstevigt ook onze positie en vermindert uitval en verzuim.

Grijp de herstelplannen dus aan om een emancipatieslag te maken en patronen te vernieuwen. We verwachten van de nieuwe generatie om voor zichzelf, de beroepsgroep en de patiënt op te komen. We hebben een intensief beroep in zware omstandigheden. We hebben ook het mooiste beroep. Dat verdient erkenning, passende waardering en tijd voor de uitvoering en ontwikkeling van onze professie.

* Dit opiniestuk is mede geschreven door Kim Henkels de Lange (IC-verpleegkundige en secretaris verpleegkundig stafbestuur bij OLVG Amsterdam) en Willem Hopmans Eijkman (dialyseverpleegkundige, beleidsmedewerker bij beroepsorganisatie NU’91).

Sanne Cordfunke-Krebbekx is verpleegkundig specialist en docent-onderzoeker verpleegkunde bij Hogeschool Inholland.

Lees ook:

Vakbonden ontstemd over gehalveerde zorgbonus

Vakbonden zijn niet te spreken over de zorgbonus van maximaal 240 euro die het kabinet dit jaar wil uitkeren aan zorgmedewerkers.

Klappen voor de zorg, meer loon: er zijn betere manieren om werknemers gelukkiger te maken

Toen het aantal coronapatiënten opliep, klapten burgers hun handen stuk voor de zorg en klonk de roep om hogere lonen in die sector. Er zijn effectievere manieren om het arbeidsgeluk te verbeteren, schrijft hoogleraar Paul de Beer op basis van onderzoek.