De lijsttrekkersverkiezing bij het CDA is één grote oefening afscheid nemen van het tijdperk-Buma

Telkens herhaalt lijsttrekkerskandidaat Hugo de Jonge het, waar hij ook verschijnt om stemmen te werven. Het CDA is dé partij van het midden. Als De Jonge spreekt over de toekomst van zijn partij en over de rol die het CDA wil spelen in Nederland, komt hij steevast met die ene, stellige boodschap: “Het is onze taak om aan nieuwe zekerheden te bouwen. Als brede volkspartij vanuit het midden, want daar worden mensen samengebracht.”

De Jonge gebruikt het woord ‘midden’ zo vaak, dat het een persoonlijke missie begint te worden. Blijkbaar maakt hij zich zorgen of het beeld van dit vernieuwde CDA wel duidelijk overkomt. Misschien is hij beducht dat niet alle CDA-kiezers klaar zijn voor die andere koers. De Jonge zoekt het niet alleen in de herhaling, maar haalt er steevast grote woorden en symbolische beelden bij. Ook maandag weer, bij het eerste en enige lijsttrekkersdebat tussen De Jonge en zijn geduchte tegenkandidaten Mona Keijzer en Pieter Omtzigt.

Niemand minder dan de belangrijkste oprichter van het CDA, Piet Steenkamp (1925-2016), is postuum toegevoegd aan het campagneteam. Toen de partij veertig jaar geleden werd opgericht, als fusie van drie christelijke partijen, gaf geestelijk vader Steenkamp één opdracht mee: het tegengaan van polarisatie, aldus De Jonge. “Vanuit het midden.”

Het Buma-tijdperk

De lijsttrekkersverkiezing bij het CDA is één grote oefening afscheid nemen van het tijdperk-Buma. De Jonge, Keijzer en Omtzigt deden maandagavond hun best om de onderlinge verschillen zo klein mogelijk te houden. Het leek niet zo opwindend, maar dat is schijn. De verschillen zijn groot, niet alleen in stijl. CDA-leden die de komende dagen een keuze moeten maken, zijn ook niet op hun achterhoofd gevallen. Het gaat om de vraag hoe scherp de vernieuwing wordt ingezet. Het draait om het afscheid van de rechtse koers en de sombere boodschap onder Buma. “Het land brokkelt af”, was in 2017 bij de vorige verkiezingen nog de teneur.

Zo doet Mona Keijzer een poging de Bumajaren juist niet af te sluiten. Het zit subtiel verpakt in haar mantra: “Met mij keert de verloren CDA-kiezer terug”. Het CDA kan alleen weer groot worden als ‘alternatief’ voor rechts van PVV of Forum, redeneert Keijzer – precies de strategie van de afgelopen periode. Keijzer ziet zichzelf als de enige kandidaat die verbinding kan leggen met die afgedwaalde kudde. In een radicale terugkeer naar het midden gelooft zij niet, zoveel is wel duidelijk.

Naar het midden, op rechts blijven of waakhond worden?

De tragiek van Keijzer is dat Pieter Omtzigt haar voorbij stormt in populariteit bij juist die groep. Omtzigt scoort goed bij Forum-kiezers. Thierry Baudet ­wilde hem in 2017 al premier maken van een zaken­kabinet.

Afscheid nemen van de Bumajaren kan ook op de manier van Pieter Omtzigt, met een stijl waarin het CDA niet zozeer naar het midden gaat, maar waakhond van de macht wil zijn. Een activistische buitenstaander. Verrassingskandidaat Omtzigt wil van het CDA “een echte volkspartij maken, waar we kijken naar de noden van de mensen”. Hij zegt niet: een brede volkspartij. Die verwijzing laat hij weg. De politieke compromissen die bij zo’n brede partij in het midden horen, passen hem waarschijnlijk minder, als hij CDA-leider wordt.

Het midden, op rechts blijven, of de waakhond worden? De uitslag van de lijsttrekkersverkiezing wordt een aardige indicatie of de discussie in het CDA over de koers al is uitgewoed. Of net pas is begonnen.

Politiek verslaggever Wilma Kieskamp schrijft deze zomer over grote en kleine kwesties in de politiek. Lees haar columns hier terug.

Lees ook:

Pieter Omtzigt: ‘De regering controleren is veel te belangrijk om aan de oppositie over te laten’

Pieter Omtzigt vindt het geen bezwaar dat hij als enige kandidaat-lijsttrekker van het CDA géén bestuurservaring heeft. “In mijn zeventien jaar als Kamerlid heb ik geen enkel moment de behoefte gevoeld om een sprintje te trekken naar het pluche.”

Terugblik op een politiek seizoen vol onzekerheden

Het politieke seizoen eindigt met vraagtekens en onvoorspelbaarheden. Door corona kwam alles op zijn kop te staan. Er zijn nog weinig aanwijzingen voor radicale ommekeren in de politiek.