De Kamer is op drift, niet gehinderd door enige zelfbeheersing

Omdat de Tweede Kamer vorige week met de grootst mogelijke haast de premier wilde uithoren over zijn gewiste sms-berichten, moest de vergaderagenda van die dag worden schoongeveegd. En zo werd, oh ironie, een debat over digitale zaken geschrapt.

Er sneuvelde die donderdag nog meer: een wetsbehandeling over onderwijs op Bonaire en korte debatten over het klimaat en de politie. Allemaal overkomelijk natuurlijk, als dit het waard zou zijn geweest.

De Kamer liet – wederom – zien dat ze op drift is, niet gehinderd door enige zelfbeheersing. Sommige Kamerleden vertelden tijdens dat debat over hun ongemak, dat ze het weer moesten hebben over de geloofwaardigheid van Mark Rutte, terwijl ze ook werden verwacht bij een belangrijk debat over de afhandeling van de toeslagenaffaire.

Afreageerdebat

Het is goed om te memoreren dat het de Kamer zelf was die met stoom en kokend water dat Nokia-debat wilde voeren. Geen twijfel: als een premier naar eigen inzicht besluit welke berichten hij het waard vindt om te laten archiveren en welke niet, dan is er alle reden voor argwaan – en voor verantwoording. Maar de ophef was nog zo vers, dat het in feite meer een afreageer- dan een ophelderingsdebat werd.

Politiek Den Haag is inmiddels al langer dan een jaar bevangen door stress. Sinds het roemruchte 1 april-debat, over de ‘functie elders’ van Pieter Omtzigt, zijn de onderlinge verhoudingen gespannen, of zelfs overspannen. Op geen enkel moment is de rust echt teruggekeerd, nooit zijn de geschonden relaties hersteld.

Bij de presentatie van het coalitieakkoord, december vorig jaar, hamerde informateur Wouter Koolmees op het belang van samenwerking tussen kabinet en de volle breedte van het parlement. De problemen van het land zijn te groot om met minimale politieke steun op te willen lossen.

Grondhouding van wantrouwen

Van die zo gewenste samenwerking komt al vijf maanden lang nagenoeg niets terecht. Vanuit de Kamer zijn al meerdere moties ingediend in een poging het huidige kabinet naar huis te sturen, ingegeven door een grondhouding van wantrouwen bij een aanzienlijk deel van de oppositie.

Dat kabinet maakt het die partijen overigens wel erg makkelijk, met een premier die de schijn van zaken willen verhullen vermoedelijk nooit meer zal kunnen wegnemen. Wat ook niet helpt is dat Hugo de Jonge de Kamer onvolledig informeerde over zijn rol bij de mondkapjesdeal en wel wilde toegeven dat hij betrokkenheid had, maar niet dat hij betrokken was. En wat zeker niet bijdraagt aan de goede sfeer is de uitspraak van een geïrriteerde Rutte tijdens het sms-debat, dat hij wel ‘andere dingen’ gaat doen als er geen vertrouwen meer is.

‘Destructief rollenspel’

De valse start van dit kabinet biedt, ook gezien de plechtige beloftes van deze coalitie om met een rotte cultuur te breken, een wankele basis om de komende jaren met oppositiepartijen wezenlijke resultaten te boeken. Rutte sprak zelf over een familieruzie, maar de situatie is ernstiger.

De kampen zijn in een destructief rollenspel beland, zei Gert-Jan Segers dit weekend op het partijcongres van de ChristenUnie. Het is een terechte, maar ook buitengewoon zorgelijke constatering, zeker nu volstrekt onduidelijk is welk kamp bereid is toenadering te zoeken.

Bart Zuidervaart is chef van de redactie politiek. Hij schrijft wekelijks een column.