De internationale nucleaire orde wankelt

Met de aankondiging dat hij het New Start-verdrag zou ‘opschorten’ voegde president Poetin een concreet voornemen toe aan de litanie van klachten en verdachtmakingen, waar zijn toespraak tot het Russische parlement verder uit bestond. Of die opschorting van het verdrag, waarin Rusland en de VS regelen dat ze elkaars nucleaire wapens mogen inspecteren, in de praktijk een groot verschil betekent, is overigens de vraag, want die inspecties waren al enige tijd gestopt. Enigszins geruststellend is bovendien de intentie van de Russen om de afspraken over de maximale hoeveelheid nucleaire wapens wel te blijven naleven.

Toch is Ruslands stap vooral reden voor ongerustheid. Jarenlang is er getimmerd aan een internationale nucleaire orde, die na de Koude Oorlog de wildgroei aan kernkoppen moest beteugelen. En met enig succes: het aantal kernwapens in de wereld is nu ruim vijf keer zo laag als in 1985. Die internationale nucleaire orde wordt ontegenzeglijk wankeler, nu het laatste bilaterale verdrag dat de twee grootste kernmachten aan elkaar bindt, dreigt af te sterven.

In afspraken en verdragen ligt natuurlijk maar een deel van de oplossing voor nucleaire dreiging. Terugbrenging van het aantal kernkoppen is mooi, maar het antwoord op de hamvraag, hoe krijgen we de wereld vrij van kernwapens, heeft tot nu toe niemand. Vooral omdat je weinig begint tegen een staat die er echt zijn zinnen op heeft gezet, zoals Noord-Korea bewijst. En dan is er nog de Chinese geheimzinnigheid over het aantal kernkoppen dat dat land inmiddels bezit. Maar dat het aan een inhaalrace bezig is, lijdt weinig twijfel.

Rusland bewijst met de Oekraïne-oorlog weer waarom het voor landen altijd aantrekkelijk zal zijn om kernwapens te bezitten. Het verzekert je van een zekere onaantastbaarheid. Als andere landen Oekraïne steunen, gaat dat steevast binnen beperkte kaders, die het risico van nucleaire escalatie moeten beperken.

Alsnog heeft de wereld geen betere oplossing gevonden voor het nucleaire vraagstuk dan zoveel mogelijk afspraken te maken, inspecties af te spreken, en overlegstructuren op te zetten, vanuit het besef dat alle landen ter wereld ook een gedeeld belang hebben bij het uitblijven van een kernoorlog. Laten we dat dus altijd blijven proberen, en laten we tegelijkertijd aan de wereld laten zien dat kernkoppen ook geen vrijbrief betekenen; de nucleaire chantage die Rusland steeds bedrijft, mag er niet toe leiden dat de steun aan Oekraïne vermindert.