Die ambitie om nooit meer te separeren in de ggz was één ding, de weg ernaartoe bleek weerbarstiger en vol hobbels. Toch kom je een eind, bijvoorbeeld door de cliënt juist extra zorg en aandacht te geven, legt psychiater Sandra Vos uit.
Als directeur behandelzaken bij GGZ Breburg, de ggz-instelling waar het wél lukt om niet meer te separeren, reageer ik graag op het artikel ‘separeer-vrij lukt niet in de ggz’ (Trouw, 31 juli).
In het ‘Dolhuys-Manifest’ spraken we gezamenlijk de ambitie uit om in 2020 niet meer te separeren, zonder dit tot achter de komma uit te werken. We waren het eens: we wilden onze cliënten niet langer zo beschadigen.
Die ambitie was één ding, de weg ernaartoe bleek weerbarstiger. Niet meer separeren kent eigenlijk verschillende stappen: als eerste en belangrijkste stap niet meer separeren zoals we dat deden. Is dat gelukt? Ja. Niemand wordt meer wekenlang eenzaam opgesloten in een kale cel met een papieren hoed om zijn behoefte in te doen, overgeleverd aan zijn eigen angst. De ebk (extra beveiligde kamer) is een veel humaner alternatief, met de mogelijkheid tot continu contact.
Maar opgesloten worden blijft akelig. De stip op de horizon is om helemaal niet meer af te zonderen. Hiervoor hebben we met de HIC-methodiek (high & intensive care) alternatieven gevonden. Dat gaat over contact maken en de kunst van het deëscaleren. In plaats van de cliënt in een crisis alleen te laten, krijgt deze juist extra zorg en aandacht. Bij GGZ Breburg werken we zo sinds 2013 en het resultaat is dat we de ebk nauwelijks meer gebruiken.
We bewandelen een hobbelig pad. HIC vraagt niet zozeer meer, maar wel voldoende en bekwaam personeel. Op een HIC wordt anders gewerkt, met een andere visie, met aandacht voor samenwerken, voor emoties. Met de huidige personeelskrapte en het toegenomen aantal taken in de zorg moeten we creatief zijn, taken anders verdelen en andere disciplines inzetten. Zo zijn we gaan werken met flexkrachten en zorgbeveiligers. Liever hadden we alleen vaste gespecialiseerde krachten, maar de realiteit vraagt iets anders. En ook wij herkennen de verzwaring van de problematiek met drugs die voorheen niet bestonden, en ernstige agressie die eerder niet voorkwam binnen de reguliere psychiatrie. Een tweede hobbel die de weg naar nooit meer afzonderen niet gemakkelijk maakt.
We staan nog altijd volledig achter de intentie van het manifest. Als je luistert naar verhalen van cliënten, familie en medewerkers en echt probeert te begrijpen hoe dat was, alleen in een ruimte zonder ankers, dan wil je dit echt nooit meer. We mogen deze stip op de horizon niet uit het oog verliezen.
Lees ook:
Waarom ggz-instellingen niet van de isoleercel afkomen
Het lukt ggz-instellingen niet hun plechtige belofte na te komen om patiënten minder vaak op te sluiten. De separeerruimte blijkt een noodzakelijk kwaad.
Podcast: de Isoleercelmonologen
Hoe is het om dagenlang in een isoleercel te zitten? Afgesloten van de wereld, met niets meer dan een matrasje en een stalen wc voor handen? In de Isoleercelmonologen praten we met twee mensen die in zo'n cel belandden. Beluister de podcast hier.
