Strooi niet langer blind rond met ‘nieuw’ geld. Maar steek het in klimaatherstel, zorg, onderwijs en meer vaste banen, betogen Louis Hutten Mansfeld en Gerrit Kemerink.
Vraagt u zich weleens af hoe het komt dat we al jaren een extreem lage lange rente hebben van rond nul procent? Of ligt u eerder wakker van de lagere pensioenen en de hogere premies van ons ‘beste pensioenstelsel ter wereld’, of van de alsmaar stijgende huizenprijzen? Het zijn allemaal gevolgen van de enorme hoeveelheden ‘nieuw’ geld die de Europese Centrale Bank (ECB) al sinds januari 2015 met tientallen miljarden euro’s tegelijk elke maand in de EU-economie pompt. Zij doet dit eigenstandig, en daarmee ondemocratisch.
Het heet ‘kwantitatieve verruiming’ en de officiële reden voor deze doorlopende noodmaatregel is dat de ECB de inflatie op het ‘gezonde’ niveau van net onder de 2 procent wil krijgen. Jammer genoeg is dat nog steeds niet gelukt. Maar dit geldinfuus heeft inmiddels wel geleid tot een groot aantal ongewenste maatschappelijke gevolgen. De eerder genoemde voorbeelden zijn slechts het direct zichtbare topje van de ijsberg.
Aan deze noodmaatregel van de ECB ging uiteraard nood vooraf: bij elke nieuwe eurocrisis kwam de houdbaarheid van de euro weer in gevaar. De oorzaak is terug te voeren op afspraken die de Europese regeringsleiders hebben gemaakt in Lissabon in 2000. De belangrijkste is dat het ene euroland niet hoeft op te draaien voor de tekorten van het andere. En dat maakt de huidige euro instabiel. Vandaar ons sterke vermoeden dat het goedkope nieuwe geld een vorm van compensatie is voor dit gebrek aan solidariteit, terwijl solidariteit noodzakelijk is voor een intrinsiek stabiele euro. De ECB accepteert blijkbaar de ongewenste nevengevolgen in ruil voor een kunstmatig stabiel gehouden euro. Dit in de hoop dat later de omstandigheden drastisch veranderen. Of dat er een wonder gebeurt.
Oog voor sociale kanten
Misschien is dit een karikaturale schets. Maar twee sublieme wetenschappelijke boeken kleden deze karikatuur vrijwel volledig aan. Het eerste boek is ‘Ontspoord Kapitalisme’ van oud-minister van sociale zaken Bert de Vries. Hij laat zien hoe de huidige financieel-economische situatie is ontstaan. Hij bespreekt kwantitatieve verruiming diepgaand en heeft een goed oog voor de sociale kanten van monetair beleid. Het andere boek is ‘De onzichtbare hand, hoe markteconomieën opkomen en neergaan’ van Bas van Bavel. De theorie van deze Spinozapremie-winnaar (2019) is gebaseerd op uitvoerige bestudering van economische en sociale ontwikkelingen in diverse culturen onder zeer verschillende historische omstandigheden. Bij de drie meest in detail door hem onderzochte samenlevingen komt duidelijk eenzelfde patroon naar voren. Het blijkt dat een samenleving waarin uiteindelijk alles aan de vrije markt (of het recht van de sterkste) wordt overgelaten, steeds via een stagnatiefase in neergang eindigt.
Als we de ECB-maatregel bekijken in het licht van het model Van Bavel dan komen wij tot de volgende versimpelde redenering. Het goedkope, ongerichte geldinfuus is voor kredietwaardige bedrijven en personen ruimschoots toegankelijk. Dat versterkt de financiële kracht van deze al vermogende bovenlaag. Die kan zo de eigen belangen, vooral door lobby-gestuurde regelgeving, nog beter behartigen ten koste van alle andere groepen in de samenleving. Bij gebrek aan tegenkrachten leidt dit uiteindelijk tot nepotisme dat steeds de neergangsfase in de Van Bavel-cyclus markeert. De langdurige omvangrijke armoede in het Nederland van de achttiende eeuw is hiervan een voorbeeld.
Daarom doen wij de volgende aanbevelingen die toegepast kunnen worden in verkiezingsprogramma’s:
- Zorg voor regelgeving die welvaart breder verdeelt en nepotistische neigingen tegengaat (Van Bavel)
- Geef de euro zijn broodnodige solidaire basis (De Vries)
- ECB, strooi nieuw geld niet langer blind rond, maar richt het op langetermijndoelen zoals herstel van klimaat, zorg, onderwijs, middenklasse, meer en vastere banen aan de onderkant, en infrastructuur in de brede (Keynes).
Wij stemmen in maart op de politieke partij die deze punten concreet invult.
Lees ook:
Oud CDA-minister Bert de Vries: Het europroject is mislukt, terug naar de gulden
De euro blijft de ongelijkheid tussen EU-lidstaten vergroten, schrijft CDA-coryfee Bert de Vries in zijn boek ‘Ontspoord kapitalisme’. We moeten (deels) terug naar de gulden.
Is massaal kwijtschelden de remedie tegen een nieuwe schuldencrisis?
Een groeiende groep economen vindt de berg aan schulden bij huishoudens en bedrijven nu echt bedreigend. En dan kun je volgens hen maar beter een Bijbels wapen uit de kast halen: kwijtschelden.
De ECB waarschuwt: november wordt een slechte maand voor de economie
Of de economie in het laatste kwartaal krimpt, hangt af van het succes van de coronamaatregelen, zegt Christine Lagarde.
