De cultuuroorlog tegen Pim Lammers lijkt wel heel veel op het wereldbeeld van Poetin

Als een bekroonde kinderboekenschrijver doodsbedreigingen krijgt vanwege een gedicht dat hij nog niet geschreven heeft, weet je dat er meer aan de hand is dan een literaire kwestie. Dat zullen degenen die een heksenjacht zijn begonnen op auteur Pim Lammers ook direct beamen.

Het gaat hen, zeggen ze, om de bescherming van kinderen tegen pedofilie. Ze verwijzen daarvoor naar een andere tekst van Lammers, geschreven voor volwassenen, en dat doen ze – dat is deze week al uitgebreid besproken – ten onrechte. Maar het zou een vergissing zijn de zaak toe te spitsen op het geringe tekstbegrip van de tegenstanders – het gaat hen niet om feit of fictie. Zoals een van hen zei in Trouw: “Wij hebben ons verder niet in het werk verdiept, maar we gaan ons ook niet met literatuur bemoeien”. Dit is een ander gevecht: Lammers is een symbolisch doelwit geworden in een cultuuroorlog over hoe vrij en open onze samenleving kan zijn.

Niemand is voor pedofilie, laat staan voor het ‘faciliteren van kindermisbruik’, de bewoordingen waarin Kamerlid Wybren van Haga zich tegen Lammers keerde. Wat hier gebeurt is dat homoseksualiteit – Lammers maakt geen geheim van zijn oriëntatie – gelijk wordt gesteld aan pedofilie, waarna alles wat niet lijkt op het traditionele gezin verdacht wordt gemaakt. “Pedoseksualiteit en homoseksualiteit gaan hand in hand,” schreef ‘Gezin in Gevaar’, de actiegroep die een petitie tegen Lammers lanceerde. Deze groep maakt deel uit van Civitas Christiana, een orthodox-katholieke organisatie die zich ook verzet tegen de ‘islamisering’, het klimaatbeleid, asielzoekers en de afschaffing van Zwarte Piet.

Het lijkt een grote sprong, maar toch is het interessant om in dit verband te luisteren naar Vladimir Poetin. Zijn oorlog Oekraïne is ook een oorlog tegen een wereldbeeld: “Willen we echt dat kinderen in Rusland een ouder 1 en een ouder 2 hebben? Willen we echt dat onze scholen hun hoofden vol stoppen met perversies die tot verloedering en uitsterven leiden?” Europa, zo zei hij eerder, heeft door het toestaan van homo-partnerschappen ‘het geloof in God gelijkgesteld aan het geloof in Satan’.

Het verzet tegen mensen die anders leven

Wat is die angst tegen het afwijkende? Bij Poetin weet je niet of het werkelijk angst is, of dat hij slechts inspeelt op de bange gevoelens van het volk. Nina Chroesjtsjov (kleindochter van) schreef dat het ideaal van een ‘natuurlijke orde’ die wordt bewaakt door ‘hegemonische mannelijkheid’ een wankele poging is om alles wat anders is de kop in te drukken. Er mag geen ‘alternatieve orde’ zijn, want die bedreigt de macht en ook de gemoedsrust van de burger die vreest dat zijn vertrouwde wereld hem wordt afgenomen. Dat laatste is in Nederland niet anders.

Mij lijkt dat de tegenstand tegen niet-traditionele relatievormen uiteindelijk tegenstand is tegen de pluriformiteit van een democratische samenleving. Het is verzet tegen het idee dat andere mensen anders leven, en daar recht op hebben. Misschien is ook verzet tegen de pluriformiteit in eigen boezem – je wilt dat identiteiten helder zijn en vastliggen, ook die van jezelf. Maar zo is het niet.