De achtergeblevenen in Afrika zijn vergeten

De kracht om het verstand van mensen te ­vergroten, zit in eten en muziek. Eenmaal ­gevoed, glijdt de kennis zo naar binnen.

Ik zit in een volle zaal waar een mix van culturen bij elkaar is gekomen. Waar het verleden het heden ontmoet en waar jong en oud zich mengen. Een plek voor verbinding tussen de Afrikaanse gemeenschap in Utrecht en hun broeders en zusters uit de Cariben. Het is de dag van de geboorte van de Anansi Afro gemeenschap. De naam Anansi refereert aan de spin, die ons met zijn verbindende draad bij elkaar brengt. Het is een avond om kennis te maken, te verbinden en om te praten over de uitdagingen en successen van de gemeenschap. En uiteraard veel eten en muziek.

Na het eten stellen de vier organisatoren van dit event zichzelf om beurten voor. “Ooit waren we één volk uit één continent; en dat zijn wij nog steeds.” zegt een man geboren in Curaçao. Ik knik. Het is dezelfde geschiedenis die onze voorouders uit elkaar dreef en nu weer bij elkaar brengt.

Er bevond zich een hoge muur tussen ons

Dat zwarte mensen uit de Cariben zich Afrikaans voelen, is een nieuwe gewaarwording voor mij. In de jaren negentig, toen ik naar Nederland kwam, bevond zich een hoge muur tussen ons. Gelukkig zijn we ons hier door de jaren heen bewust van geworden. En komen we er nu pas achter dat ‘de gast’ die met de boot kwam daarvan de schuld is. ‘De gast’ die de tot slaaf­gemaakten scheidde van hun dierbaren. Het leed voor de ontvoerden was groot, maar hoe zou dit geweest zijn voor de achtergeblevenen? Hun ouders, broers, zusters, ooms, tantes en opa’s en oma’s? Daar is tot op heden nooit veel aandacht aan besteed. Ook met het maken van de excuses zijn de achtergeblevenen in Afrika vergeten.

“De achtergeblevenen in Afrika waren medeplichtig.” Dat was het verhaal dat ‘de gast’ uit de boot graag vertelde. Dat zij geen slaven zouden hebben gekocht als ze niet door de Afrikanen zelf waren aangeboden. Dus het was geen kwestie van vraag maar van aanbod. Wat een flauwekul­verhaal! Sinds jaar en dag is dit het verhaal dat werd verkocht aan de Cariben en is dit het verhaal dat ons scheidde van elkaar. Ik was net in Nederland, toen een Surinaamse kennis mij ervan beschuldigde dat mijn voorouders zijn broeders en zusters hadden verkocht als slaven aan de Europese ‘gast’ in ruil voor wijn, suiker en geweren. Ik kan niet ontkennen dat elk conflict, waar ook ter wereld, collaborateurs heeft. Ook in Oekraïne werken er Russen samen met de Oekraïners. En in de Tweede Wereldoorlog maakten Duitsers gretig gebruik van de welwillendheid van sommige Nederlanders. Maakt dit alle Nederlanders schuldig aan de deportatie van de Joden? Absoluut niet! Vraag en aanbod stuurt elke economie. En als er geen vraag is, dan is er ook geen aanbod.

Anansi is verbinding

Na de toespraken steekt een oude man zijn vinger op. Hij wil graag weten wat de naam Anansi met dit samenzijn te maken heeft. Hij vertelt dat hij een Surinamer is die de Anansi-verhalen goed kent. Ook een Liberiaanse man staat op, loopt naar voren en vraagt de oude man hem te volgen. Omdat de man gezien zijn leeftijd het dichtst bij onze voorouders staat, vraagt hij hem de ceremonie om de lancering van deze nieuwe organisatie te zegenen te leiden. De oude man voelt zich gerespecteerd, gezien en gehoord. Met een mooie preek zegent hij ons en de nieuwe organisatie. En daarin ligt het antwoord. Anansi is verbinding.