Pas als we seksisme en racisme in recreatief sporten en bewegen serieus nemen, pakken we het probleem van ongelijke sportparticipatie aan, vinden Jasmijn Rana en Kathrine van den Bogert.
‘Bi-culturele tienermeiden willen geen mannelijke pottenkijkers’ meldt Trouw (6 februari). Dit artikel schetst op grond van een rapport een eenzijdig beeld van een diverse groep sporters. Het benadrukt de tegenstelling tussen sport en migratieachtergrond. Maar luisteren we naar deze meiden zelf en nemen we uitsluitingsmechanismen in sport onder de loep, dan ontstaat een heel ander beeld.
Het is een bron van ergernis: keer op keer richten beleidsonderzoek en media zich op die vermeende tegenstelling tussen migratieachtergrond (en islam) en sport. Uit ons onderzoek blijkt dat tienermeiden dit meestal zelf niet zo ervaren. Een studie onder Marokkaans-Nederlandse voetballende meiden leert dat voor velen van hen religie helemaal geen belemmering is. Veel van hen voetballen ook juist graag tegen jongens: er is niks leukers dan hen te kunnen verslaan. Bij onderzoek naar ‘women-only’ kickboksen blijkt religie juist een basis te zijn voor sportervaringen. In deze tak van sport vind je ook veel niet-moslima’s die sporten zonder mannelijke pottenkijkers waarderen.
Het zijn vooral beleidsonderzoeken en de media die de tegenstelling oproepen en zo het stereotype van niet-sportende tienermeiden met migratieachtergrond in stand houden. Ook Laura Butselaar van Kenniscentrum Sport en Bewegen trekt grote conclusies, zoals “met name in islamitische gezinnen zien we dat meisjes tot 12 jaar nog vrij kunnen sporten maar dat het ingewikkelder wordt als ze een vrouwenlichaam krijgen”. Uitgaande van elf interviews en twee focusgroepen zijn deze uitspraken niet te verantwoorden. Generalisatie op basis van kleinschalig kwalitatief onderzoek is beperkt, dat geldt overigens ook voor onze eigen onderzoeken. Kwalijker is het, dit als nieuwe ontdekking te presenteren, terwijl ander onderzoek al jaren laat zien dat dit slechts één kant van het verhaal is.
De onafgebroken focus op cultuur en religie van veel onderzoek presenteert ‘migratieachtergrond’ en islam als tegenhangers van een modern, geëmancipeerd en sportend leven. Daarmee wordt juist ongelijkheid gecreëerd die men beweert te willen bestrijden. Zo stelt Butselaar dat “gescheiden sporten misschien niet is hoe wij het in Nederland willen”. Daarbij gaat ze voorbij aan het feit dat vrijwel álle sporten in Nederland gescheiden zijn georganiseerd.
De eeuwige ‘ander’
Pas als het om meiden met een migratieachtergrond gaat, is cultuur ineens een factor, en een problematische factor. Het gaat over meiden die geboren en getogen zijn in Nederland. Zij nemen net zoveel cultuur mee naar de vereniging als ieder ander. Een groep ‘bi-cultureel’ noemen en steeds benadrukken dat zij minder sporten draagt niets bij aan het verbeteren van de mogelijkheden tot sportparticipatie. Het maakt hen opnieuw tot de eeuwige ‘ander’ als ze niet genoeg op de meerderheid lijken.
De sportvereniging is blijkbaar voor veel tienermeiden, ook zonder migratieachtergrond overigens, niet de plek waar ze zich veilig en op hun gemak voelen. Het wijzen op de ‘slechts’ 40 procent meiden met migratie-achtergrond die een sportlidmaatschap heeft, getuigt van een beperkte blik op ‘sporten en bewegen’. Uit ons onderzoek komt naar voren dat veel meiden gewoon zelf op pleintjes in hun wijk sporten en hardlopen in het park. Deze sportparticipatie wordt buiten onderzoeken gehouden waar lidmaatschap van een club het uitgangspunt is.
In plaats van dit als criterium voor participatie te nemen en het probleem in ‘cultuur’ en religie te zoeken, is het tijd om eigen vooroordelen los te laten en de ervaringen van de meiden zelf écht centraal te stellen. Als we willen begrijpen waarom zij geen sportlidmaatschap hebben, zullen we de uitsluitingsmechanismen van sportverenigingen en clubs onder de loep moeten nemen. Pas als we seksisme en racisme (inclusief islamofobie) in recreatief sporten en bewegen serieus nemen, pakken we het probleem van ongelijke sportparticipatie aan.
Jasmijn Rana (universitair docent culturele antropologie aan de Universiteit Leiden) en Kathrine van den Bogert (universitair docent bestuurs- en organisatiewetenschap aan de Universiteit Utrecht) doen beiden onderzoek naar gender en diversiteit in sport.
Lees ook:
Biculturele tienermeiden willen geen mannelijke pottenkijkers bij het sporten
Tienermeiden met een niet-westerse achtergrond sporten veel minder dan hun leeftijdsgenoten. ‘In het huidige sportaanbod zijn te weinig plekken waar zij zich veilig voelen’, leert nieuw onderzoek.
Film over cricketende meisjes om Pakistaanse cultuur te veranderen
Cricket en sporten in het algemeen kan het leven van arme tienermeisjes in Pakistan verbeteren, en dat wil OutSwing laten zien. De film is genomineerd op het aankomende Sport Film Festival Rotterdam.
