Contact met agressieve patiënten werkt beter dan de isoleercel

De onveilige situatie bij een ggz-instelling in Amsterdam wordt uitgebreid beschreven naar aanleiding van de verhalen van enkele klokkenluiders (Trouw, 22 en 25 september). Een zorgelijke situatie. De vraag hoe dit komt, dringt zich op. De klokken­luiders spreken van een bijeffect van enkele ontwikkelingen in de ggz. Zo is er te weinig goed geschoold personeel, is de complexiteit van de problematiek toegenomen en wordt een relatie gelegd met de afname van het gebruik van de isoleercel.

Kale ruimte

Dat laatste is wat ons betreft te kort door de bocht. Hoe is het te verdedigen dat we, om de veiligheid in de ggz te ­garanderen, een kale ruimte nodig ­hebben, waar we ernstig zieke mensen eenzaam in kunnen opsluiten? Hoe is dat te rijmen met het feit dat de isoleercel veel schade toebrengt aan patiënten en er in de afgelopen jaren meerdere patiënten zijn overleden in een isoleercel? Bovendien vinden juist in de isoleercel de meeste agressie-incidenten plaats.

De isoleercel maakt de zorg in de ggz dus eerder onveiliger dan veiliger. Dit is ook de reden dat ggz-instellingen al 15 jaar het aantal isoleercellen proberen terug te dringen. Waar het om gaat is contact. Waar voorheen veiligheid als voorwaarde gezien werd om het contact met patiënten aan te gaan, is het nu meer en meer gemeengoed dat je de situatie met contact ook veiliger kunt máken.

Deze gedachte staat centraal in het vijf jaar geleden ontwikkelde ‘high en intensive care-model’ in de ggz. Volgens dit model wordt het contact met de patiënt niet verbroken door de patiënt in de isoleercel te plaatsen, maar wordt juist het contact geïntensiveerd als een patiënt toenemend agressief is.

Deze intensieve begeleiding wordt ­gegeven in de ‘intensive care unit’, een speciaal voor deze begeleiding ingerichte ruimte. Dit draagt bij aan de veiligheid voor zowel patiënten als personeel. Bovendien heeft dit model er binnen één instelling al aan bijgedragen dat er helemaal niet meer geïsoleerd wordt en het toch veilig is.

Ondanks deze ontwikkelingen in de ggz is het onmogelijk om alle agressie uit de ggz te weren, in die zin maakt het omgaan met agressie onderdeel uit van het werk. Dit wil niet zeggen dat we het normaal moeten vinden als een patiënt pogingen doet personeel te wurgen. Natuurlijk moet daartegen opgetreden worden.

Adequate respons

Beter en intensiever samenwerken met politie en justitie, gericht op snelle en adequate respons op heftige agressieve uitingen gericht op personeel of medepatiënten is noodzakelijk. De ggz mag geen vrijplaats worden voor gericht ­geweld.

Tegelijkertijd moet de structuur en ­organisatie van de zorg gericht zijn op het bevorderen van contact met – ook onvoorspelbare en complexe – patiënten. De ggz is samen met de overheid aan zet om de zorg voor ernstige zieke psychiatrische patiënten te verbeteren, niet door de isoleercellen weer te openen en mensen op te sluiten, maar door ervoor te zorgen dat er voldoende goed geschoold personeel is om zorg te ver­lenen in een veilige omgeving, zoals een intensive care unit.

Lees ook:

Medewerkers ggz voelen zich onveilig

De veiligheid van personeel in de acute ggz staat onder druk. Volgens instellingen en personeel neemt de agressie toe.

Op de gesloten afdeling weet je nooit of je met een blauw oog thuiskomt

Niet meer isoleren is het paradepaardje van GGZ inGeest. Na twee verwurgingen van personeel, concludeert het management van de gesloten afdeling dat het te enthousiast was.