Net als bij reanimatie is er ook training om tijdig in te grijpen als iemand gepest of gediscrimineerd wordt, stelt Jan Willem Boissevain, specialist in verandermanagement.
Het jaar 2022 zat vol onthullingen van grensoverschrijdend gedrag. Vaak speelden de problemen al jaren, maar signalen zijn genegeerd, er is weggekeken. Het gedrag werd getolereerd of zelfs aangemoedigd. De meeste mensen weten dan ook niet hoe ze kunnen ingrijpen als ze getuige zijn.
Onderzoek heeft uitgewezen dat één op de drie medewerkers slachtoffer is van grensoverschrijdend gedrag op het werk. Het meest voorkomend is: pesten, fysiek of verbaal geweld, ongewenst seksueel gedrag en discriminatie. De onthullingen die via de media naar buiten komen, betreffen voornamelijk publieke organisaties. Het is het topje van de ijsberg, want het komt overal voor. Bij reorganisaties worden medewerkers vaak letterlijk weggepest.
Dat was bijvoorbeeld het geval bij France Télécom, waar leidinggevenden schuldig zijn bevonden aan institutionele intimidatie. Ze creëerden een cultuur van routinematige pesterijen die leidde tot een golf van zelfdodingen. De veroordeling van de top van het bedrijf is uitzonderlijk. Veel misstanden komen nooit naar buiten en kunnen jarenlang doorgaan. Slachtoffers verlaten de organisatie. Collega’s kijken gelaten toe en durven niet in actie te komen uit angst zelf slachtoffer te worden.
Niemand durft in te grijpen
Veel mensen zijn getuige van grensoverschrijdend gedrag, maar niemand durft in te grijpen, ook al voelen ze dat dit nodig is. Iedereen wacht op een ander. Dit psychologische fenomeen, waarbij mensen minder snel helpen als ze weten dat er anderen in de buurt zijn, wordt het omstanderssyndroom genoemd. Als iemand in het water valt, wachten omstanders tot een ander te hulp schiet. Intussen verdrinkt een persoon in nood.
Training kan een belangrijke rol spelen om het omstanderssyndroom te verminderen. Dat blijkt uit het succes van de reanimatie-training. Als iemand plotseling in elkaar zakt en niet meer reageert, dan weet een burgerhulpverlener hoe te handelen. Jaarlijks volgen vele vrijwilligers daarvoor een bijscholingscursus. Via een alarmeringssysteem kunnen zij worden opgeroepen. Duizenden levens per jaar worden zo gered.
Een vergelijkbare opzet zou grensoverschrijdend gedrag op het werk kunnen verminderen. Door snel en effectief te reageren kunnen omstanders schade helpen beperken. Leidinggevenden en medewerkers moeten worden getraind om dit gedrag te herkennen en de juiste professionele hulp in te roepen.
Jan Willem Boissevain is Business Consultant bij DiVetro, gespecialiseerd in verandermanagement
Lees ook:
‘Seksueel grensoverschrijdend gedrag zit verweven in onze cultuur’
Criminoloog Renée Römkens is niet verbaasd over de nieuwe CBS-cijfers, waaruit blijkt dat meer dan de helft van de jonge vrouwen in Nederland vorig jaar is lastiggevallen met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Volgens de emeritus hoogleraar, die gespecialiseerd is in gendergerelateerd geweld, is er nog een lange weg te gaan.
