China heeft een diplomatieke rol te spelen in deze wereld

Als China een snel einde wil aan de oorlog in Oekraïne, dan blijkt dat niet uit het ‘vredesplan’ dat president Xi onlangs presenteerde. De twaalf nogal holle punten werden vooral in Moskou enthousiast begroet.

Voor zover we het denken in Peking kunnen nagaan, stonden ze daar niet te juichen om de drieste en destabiliserende invasie van Poetin, maar zijn ze wel van plan om de ontstane situatie zo goed mogelijk in eigen voordeel om te buigen. En door de oorlog en de westerse reactie daarop, wordt Rusland in Chinese armen gedrongen. Dat wil graag meer gas afnemen en meer handel drijven, maar bij die groeiende verwevenheid is het duidelijk dat de Russische afhankelijkheid van China groter is dan andersom.

De oorlog vormt zo een volgende fase in de opkomst van China. Om die te onderstrepen, ambieert China sinds kort ook een mondiale diplomatieke rol bij het bemiddelen in allerlei crises. Dat is deels logisch – hoe machtiger een land wordt, hoe meer het baat heeft bij stabiliteit – maar toch ook een kleine revolutie voor een land dat zich van oudsher niet zegt te bemoeien met de interne aangelegenheden van andere landen.

Nooit naïef zijn

We hoeven niet naïef te zijn over China. Het bemoeit zich maar al te graag met de interne aangelegenheden van landen die het als provincies beschouwt, en bouwt gestaag aan een imperium, waarvan het de belangen wil veiligstellen. Of het dus een neutrale arbiter kan zijn tussen Rusland en Oekraïne, valt te betwijfelen.

Maar zo is het altijd met grote wereldmachten. De toewijding van Amerika aan de ‘op regels gebaseerde internationale orde’ is ook ingegeven door het feit dat die regels grotendeels van Amerikaanse makelij zijn. Naïef moeten we nooit zijn. Dat laat onverlet dat de wereld er als geheel wel belang bij heeft dat zulke wereldmachten een zekere mate van stabiliteit scheppen, en hun invloed aanwenden om te voorkomen dat conflicten ontsporen.

Succes in bemiddeling

In sommige conflicten is China daar nu beter toe in staat dan de VS. Want in de afgelopen weken presenteerde het land ook een akkoord tussen Iran en Saudi-Arabië, de twee aartsrivalen in het Midden-Oosten. Of dat tot een blijvende ontspanning leidt moeten we nog maar afwachten, maar dat doet niets af aan het diplomatieke succes dat China hier boekte. We mogen zelfs dagdromen dat het de kansen op vrede in Jemen op termijn vergroot.

De VS hadden zo’n succes moeilijk kunnen boeken, als traditionele bondgenoot van Saudi-Arabië en vijand van Iran, omdat ze juist in dit conflict nooit als neutrale arbiter gezien worden. Een multipolaire wereld is ook een gevaarlijke wereld, die meer dan één politieagent nodig heeft. In zo’n wereld heeft ook China een diplomatieke rol te spelen.