Caroline van der Plas moet straks hom of kuit geven op het stikstofdossier

Caroline van der Plas is deze Provinciale Statenverkiezing een fenomeen. Als de peilingen niet bedriegen, schiet haar partij BBB in de oostelijke en noordelijke provincies als een raket omhoog. De kans is zelfs groot dat ze mogen gaan meebesturen in een aantal provincies. Al zal dat ingewikkeld worden.

De winst van BBB komt niet als een verrassing. Van der Plas is immers sinds haar entree in de Tweede Kamer bezig met een razendsnelle opmars. Ze kwam in 2021 met slechts één zetel zittend in een tractor aan op het Binnenhof, met de belofte de stem van het platteland te worden. Inmiddels spreekt ze een veel grotere groep kiezers aan, zelfs in de steden.

BBB profiteert daarmee van het sentiment tegen het establishment dat er al is sinds de opkomst in 2001 van Pim Fortuyn. De PVV van Geert Wilders profiteerde hier ook van, en in 2019 Forum voor Democratie (FvD) van Thierry Baudet.

Deze proteststem van kiezers lijkt elke verkiezing groter te worden, vooral ter rechterzijde van de VVD en het CDA. FvD verliest ditmaal fors, maar PVV, BBB en Ja21 vissen succesvol in dezelfde vijver. Het zijn kiezers die teleurgesteld zijn en weinig vertrouwen (meer) hebben in de traditionele partijen.

Zet BBB straks de provincie op slot?

Er ligt daarom met de verwachte grote verkiezingswinst, een grote verantwoordelijkheid bij BBB-leider Caroline van der Plas. Zal haar partij wél in staat zijn om stabiel te besturen in de provincies, waar PVV en FvD jammerlijk faalden? Kan BBB coalities en compromissen sluiten met andere partijen over grote vraagstukken als stikstofreductie, energietransitie, natuurherstel of woningbouw?

Of gaat BBB de provincies juist nog veel meer op slot zetten omdat ze de stikstofcrisis niet echt wil aanpakken? De vrees hiervoor is reëel, want BBB zet vooral in op wijziging van de Europese en landelijke natuurrichtlijnen. Maar daarover gaan de provinciebesturen niet. Zij moeten zich gewoon aan de wet houden. En er liggen genoeg gerechtelijke stikstofuitspraken die de overheid tot de huidige bouwstop dwingen.

Kleur bekennen

En wat gaat BBB doen als ze in dezelfde situatie komt als het bestuur van Noord-Brabant? Deze provincie, die met FvD, de natuurregels eerder naast zich neerlegde, plukt daarvan nu de zure vruchten. Er is recent een vergunningenstop afgekondigd voor alle projecten die leiden tot extra stikstofuitstoot in Natura 2000-gebieden. Omdat de natuur te veel achteruit is gehold.

De verkiezingswinst lijkt BBB niet meer te worden ontnomen, maar of provincies daardoor makkelijker uit de stikstofcrisis raken, valt nog te bezien. BBB wordt straks bij de collegevorming eindelijk gedwongen hom of kuit te geven op dit dossier. Dan zal pas blijken of ze kan waarmaken wat het beloofde: de problemen oplossen.