Binnen een regeringspartij wordt dus gesproken over de ‘zuiverheid’ van de natie

Ik denk dat de meesten van ons wel afstammen van racisten. Alle gezindten in ons land geloofden in de achttiende en negentiende eeuw in een etnische piramide, waarvan wij – de blanken – toevallig de top vormden. Dat ook illustere leidsmannen behept waren met zulke ideeën mag geen verbazing wekken, maar toch kan het akelig zijn om ermee geconfronteerd te worden. Het overkwam Mark de Jager, Jonge Theoloog des Vaderlands, bij het bestuderen van een preek van Abraham Kuyper, zo beschreef hij gisteren in het Nederlands Dagblad.

Kuyper, de aartsvader van het gereformeerdendom, had ‘een racistische kant die ik niet kende’, aldus De Jager. Hij vond dat des te pijnlijker omdat hij Kuyper las in het gezelschap van een medestudente uit Malawi. “Kuyper zag Afrikanen als minderwaardig en met Kuyper in de hand hebben veel Nederlandse christenen tot het einde toe de apartheid verdedigd.” Daar kan ik, een generatie ouder, over meepraten. Wij lazen op school de jeugdboeken van L. Penning, ‘De leeuw van Modderspruit’ en ‘De held van Spionkop’, Zuid-Afrika lag ons nauw aan het hart, de Boeren waren onze broeders. Nog in de jaren tachtig werd in onze vrijgemaakte kerk een avond belegd over Oranje Vrijstaat, met als idee dat de blanken zich daar zouden terugtrekken mocht er onverhoopt een einde komen aan de apartheid.

Ik neem dat het boek niet kwalijk

Ik vertel dit omdat het laat zien dat ook het orthodoxe christendom, dat zich beroept op eeuwige waarheden, rustig met de tijd meegaat, zij het vaak met de nodige vertraging. Om ons tot de politiek te beperken: GPV en RPF golden niet zonder reden als ‘klein rechts’, maar zo wordt hun opvolger, de ChristenUnie, nooit meer aangeduid. De verdedigers van de apartheid zijn de kampioenen van het kinderpardon geworden. Ik vind die gedaantewisseling, die zich uitstrekt over veel meer punten, wel sympathiek. Maar hoe men al die uiteenlopende en veranderende opinies wil baseren op één en hetzelfde heilige boek is me een raadsel.

Ik neem dat het boek niet kwalijk, dat is nu eenmaal een verzameling van 66 geschriften uit verschillende tijden en omstandigheden. Maar het is voor een buitenstaander onnavolgbaar hoe tegenover elkaar staande flanken binnen de ChristenUnie – die zijn er, gedaantewisseling of niet – elk voor zich op zoek gaan naar bijbelteksten om hun eigen gelijk te voorzien van goddelijk gezag. Zo is er nu een debat gaande over migratie, aangezwengeld door een essay van het Wetenschappelijk Instituut van de partij, waarbij gewezen wordt op ‘een Bijbelse lijn waarin de samenhang en zuiverheid van de nationale gemeenschap centraal staat’. Hallo Abraham Kuyper, bent u daar nog?

De auteur van dit essay refereert aan de bijbelse profeten Ezra en Nehemia om ‘de identiteit van de gemeenschap’ te benadrukken: “Komt die onder druk te staan, dan verliest ze de capaciteit om barmhartigheid te betonen”. Voer voor theologen, wellicht. Maar intussen is het dus zo dat er binnen een regeringspartij gewoon wordt gesproken over de ‘zuiverheid’ van de natie.

Drie keer per week schrijft Stevo Akkerman een column waarin hij de ‘keiharde nuance’ en het ‘onverbiddelijke enerzijds-anderzijds’ preekt. Lees ze hier terug. Abonneer je op zijn column in onze mobiele app en lees hem als eerste.