Een minderheidsregering, begin er niet aan. Het Deense voorbeeld en onze eigen ervaring met de gedoogconstructie met PVV doen het ergste vrezen op het terrein van migratie en integratie, stelt Kees Groenendijk, emeritus hoogleraar rechtssociologie Radboud Universiteit Nijmegen.
Informateur Remkes kreeg van de Tweede Kamer de opdracht een minderheidscoalitie voor te bereiden. De recente geschiedenis in Denemarken en Nederland laat zien welke gevolgen een minderheidsregering voor het beleid rond migratie en integratie van immigranten kan hebben.
In Denemarken waren minderheidsregeringen van 2001 tot 2019 bijna onafgebroken afhankelijk van de steun van de Dansk Folkeparti, de Deense zusterpartij van de PVV. Als tegenprestatie voor haar steun bij de jaarlijkse begroting en bij andere wetten vroeg de Deense Volkspartij om de invoering van één of meer van hun lange lijst met restrictieve maatregelen voor migranten.
Zo kwam naar Nederlands voorbeeld de inburgeringstest in het buitenland in de wet. Toen Deense ambtenaren erop wezen dat de kosten gezien het aantal gezinsmigranten hoog zijn en de effectiviteit van taalonderwijs in het buitenland laag, werd die wet toch maar niet ingevoerd. Men koos voor taalonderwijs na toelating. Maar de niet ingevoerde wet was één uit een lange reeks restrictieve maatregelen.
Aanscherpingen
Na verloop van jaren namen traditionele regeringspartijen het stokje over en gingen bewindslieden van die partijen zelf soortgelijke maatregelen voorstellen. Zoals Inger Støjberg, van 2015 tot 2019 minister van immigratie en integratie voor de rechts-conservatieve partij Venstre. Onder haar bewind werden meer dan honderd aanscherpingen van immigratieregels doorgevoerd. Inbeslagneming van ‘juwelen’ of andere bezittingen van Syrische vluchtelingen om de kosten van hun opvang te betalen was zo’n maatregel. Veel ophef in binnen- en buitenland en veel negatieve beeldvorming, al kwam het hier niet tot uitvoering. De vijftigste maatregel vierde deze minister met taart. Nu staat zij voor de rechter voor het herhaaldelijk onjuist informeren van het parlement.
De huidige sociaaldemocratische premier stelt soortgelijke maatregelen voor: Syrische moeders met kinderen interneren op een eiland met het oog op uitzetting die feitelijk onmogelijk is, asielverzoeken van Afghaanse vluchtelingen behandelen in een ongenoemd ander land en asielzoekers verplichten om in parken en elders zichtbaar nuttige arbeid te verrichten.
Nederland heeft ook ervaring met dit mechanisme. Het minderheidskabinet- Rutte I (VVD-CDA, 2010-2012) was afhankelijk van de gedoogsteun van de PVV in de Tweede Kamer. In het gedoogakkoord met de PVV werden reeksen restrictieve maatregelen voor migranten afgesproken. Zo zouden de regels voor gezinshereniging op 17 punten worden aangescherpt, vaak naar Deens voorbeeld. De meeste van die voornemens bleken onuitvoerbaar omdat ze duidelijk in strijd met het EU-recht waren. Denemarken bedong in 1997 bij het Verdrag van Amsterdam dat het land niet gebonden zou zijn aan nieuwe EU-regels over migratie van mensen van buiten de EU. Nederland is wel gebonden aan die regels.
Hulpbehoevende ouders
Maatregelen die onder Rutte I wel werden ingevoerd, waren onder meer afschaffing van gezinshereniging voor duurzaam samenlevende partners en van overkomst van alleenstaande hulpbehoevende ouders naar hier wonende kinderen die voor hen willen zorgen. De eerste maatregel werd onder Rutte II weer teruggedraaid. De andere bleef van kracht. Ze heeft tot gevolg dat Nederlanders van Marokkaanse, Surinaamse of Turkse herkomst niet en witte Nederlanders wel legaal in Nederland voor hun hulpbehoevende ouders kunnen zorgen.
In een bijlage bij het eindrapport van informateur Hamer staat een korte samenvatting van het hoofdlijnendocument van VVD en D66. Dat stuk bevat over migratie twee heel algemeen geformuleerde zinnen. De eerste zin luidt: ‘Migratie wordt in goede banen geleid door meer grip te krijgen op wie er binnenkomt, mag blijven of terug moet’. Daar kunnen die twee partijen nog alle kanten mee op. Die zinnen bieden geen enkele steun tegen druk vanuit de drie anti-immigrantenpartijen in de Tweede Kamer . Als tegenprestatie voor hun politieke steun aan regeringsvoorstellen kunnen deze partijen zo hun wensen op het gebied van migratie vervuld krijgen.
Het Deense voorbeeld en onze eigen ervaring met de gedoogconstructie met de PVV doen het ergste vrezen, zeker nu de PVV, FvD en JA21 samen 25 van de 150 zetels in de Tweede Kamer bezetten. Dat zetelaantal biedt een minderheidsregering de gelegenheid om linkse partijen op dit onderwerp onder druk te zetten.
In de huidige, onzekere tijd is een minderheidsregering daarom een zeer verontrustende constructie. Niet alleen voor immigranten en hun kinderen, die een kwart van onze bevolking vormen, maar voor iedereen die een op rationele overwegingen in plaats van op restrictieve retoriek gebaseerd immigratiebeleid aan het hart gaat.
Lees ook:
Deens plan om asielzoekers buiten Europa op te vangen druist in tegen Europees beleid
Het voornemen van Denemarken om asielzoekers buiten Europa op te vangen druist compleet in tegen het Europese asielbeleid, zo klinkt het in Brussel.
Mensenrechtenactivisten woedend over Deens plan om asielzoekers in Rwanda op te vangen
De VN, de EU en mensenrechtenclubs reageren uiterst kritisch op een Deens plan om asielzoekers op te vangen buiten Europa. ‘Dit is gestoord, dit is absurd.’
