Jilt Sietsma ziet op de TU Delft helemaal geen ‘hiërarchische piramide’, zoals Hieke Huistra het beschrijft. De hoogleraar technische materiaalwetenschappen ziet een veranderde werkomgeving met gelijke kansen voor iedereen.
In haar column over de ‘onnodige hiërarchische piramide op de universiteit’ (Trouw, 18 februari) schetst Hieke Huistra een beeld van de verhoudingen binnen universiteiten dat al twintig jaar achterhaald is.
Er zijn inderdaad drie functies binnen de wetenschappelijke staf: universitair docent (ud), universitair hoofddocent (uhd) en hoogleraar. In het onderscheid daartussen gaat het echter niet om hiërarchie, maar om senioriteit. Ieder lid van de wetenschappelijke staf kan hoogleraar worden, maar niet op dag één.
Inderdaad, in de vorige eeuw – en de eeuwen daarvoor – was de hoogleraar de baas. De mogelijkheden om hoogleraar te worden waren zeer beperkt, omdat leerstoelen nauwkeurig omschreven en beperkt in aantal waren. Maar het begrip ‘leerstoel’ wordt al lang niet meer gehanteerd als voorheen. Jonge mensen kunnen doorgroeien naar een hoogleraarspositie zonder dat een zittende hoogleraar hun in de weg zit.
Ik heb geen analyse gemaakt van de situatie aan alle Nederlandse universiteiten, maar Delft – waar ik werk – neemt jonge mensen aan als universitair docent. Van hen wordt verwacht dat ze de ambitie en de capaciteiten hebben om uiteindelijk hoogleraar te worden. In dat proces krijgen ze begeleiding van senior collega’s, universitair hoofddocenten en hoogleraren.
Niet op dag één, maar op een zeker moment verkrijgen ze dan ook promotierecht. Ook daarin bieden senior collega’s begeleiding. Ud’s, en in zekere mate uhd’s, hoeven nog niet al te veel tijd te besteden aan externe taken en verantwoordelijkheden, hetgeen wel van hoogleraren verwacht wordt. Van miskenning van de capaciteiten of de prestaties van universitair docenten en hoofddocenten is geen sprake, wel van ruimte om ervaring op te bouwen.
Hoogleraren hebben een heel concrete taak in de ondersteuning van die collega’s, naast de verantwoordelijkheid om nationaal en internationaal bijdragen te leveren aan organisaties op het gebied van onderzoek en onderwijs. Ook dat zijn taken waar u(h)d’s naartoe groeien, maar dat moet niet vanaf dag één van hen gevraagd worden.
Principal investigator
Ook in bestuurlijke zin is het beeld dat de hoogleraren de dienst uitmaken achterhaald. Steeds meer afdelingen zijn volgens het PI-model georganiseerd. PI staat voor principal investigator of hoofdonderzoeker. Volgens dit model beslist ieder lid van de wetenschappelijke staf mee. Er bestaan verschillende vormen; laat ik schetsen hoe de afdeling waar ik werk georganiseerd is.
De instantie die beslissingen neemt, is de afdelingsraad. Alle leden van de wetenschappelijke staf en vertegenwoordigers van de ondersteunende staf, de studenten en promovendi hebben zitting in de raad. Iedereen in deze raad heeft een gelijke stem.
De afdelingsraad wordt ondersteund door vier adviserende commissies, waarin ook alle leden van de wetenschappelijke staf, ondersteunende staf en studenten zitting hebben. Daarnaast is er een uitvoerend dagelijks bestuur. Momenteel zitten er twee hoogleraren, drie uhd’s en twee ud’s in het dagelijks bestuur van de afdeling. Twee hoogleraren zitten niet in het dagelijks bestuur.
Wellicht is mijn beeld van de universitaire wereld niet representatief, maar ik wilde het toch schetsen. Er is in twintig jaar veel gebeurd: hoogleraarsbenoemingen op persoonlijke titel, promotierecht voor uhd’s, P.I.-organisaties. Die veranderingen zijn niet op alle universiteiten en in alle afdelingen hetzelfde geland, maar zeker nog in ontwikkeling. Ze bieden gelijke kansen voor iedereen, op een manier die in de vorige eeuw bijna ondenkbaar was.
Lees ook:
Column van Hieke Huistra
Afschaffen, die onnodige hiërarchie op de universiteit.
