Bescherm de Afghaanse mensenrechtenverdedigers

Executies, martelingen en brute moorden. Niets is de Taliban te gek om critici, andersdenkenden en hun familieleden de mond te snoeren. Zo bleek in het verleden en zo bleek de afgelopen weken tijdens hun opmars. Die dreiging is dus veel breder dan alleen de tolken in dienst van Nederlandse missies destijds. Terwijl daar de politieke aandacht nu vooral naar uitgaat, lopen ook de vele lokale activisten, journalisten, NGO-medewerkers en wetenschappers die met Nederlanders samenwerkten levensgroot gevaar. Nu de Tweede Kamer dinsdag terugkomt van reces om de situatie in Afghanistan te bespreken, mogen Kamerleden zich dus niet blindstaren op de tolken. In plaats daarvan moeten ze zich ook het lot aantrekken van al die mensenrechtenverdedigers die zoveel goede diensten bewezen aan Afghanistan en Nederlandse militairen en diplomaten.

Nederland heeft hier een grote verantwoordelijkheid. De samenwerking met lokale mensenrechtenverdedigers was namelijk expliciet het uitgangspunt van Nederland in Afghanistan. Uit evaluaties blijkt dat zij een integraal onderdeel vormden van de Nederlandse militaire en diplomatieke missies. Dit is het gevolg van de door Nederland ontwikkelde ‘3D-benadering’ voor missies en operaties die in Afghanistan tot wasdom kwam.

De D’s van defensie, diplomatie en development werden in dit kader expliciet aan elkaar gekoppeld. In de praktijk betekende dit dat militairen en diplomaten de projecten van lokale activisten, ontwikkelingswerkers en mensenrechtenverdedigers ondersteunden. In ruil daarvoor hielpen zij onze militairen en diplomaten aan draagvlak, informatie en toegang. Zo konden zij hun doelen makkelijker, goedkoper én veiliger behalen, was het idee. Maar terwijl de Nederlandse regering nog steeds wereldwijd pronkt met de 3D-benadering, dreigt de Taliban veel van de mensen waarmee Nederland toen samenwerkte over de kling te jagen.

Het gebrek aan aandacht voor hun lot is overigens niet alleen moreel verwerpelijk. Het is ook nog eens dom. Nederland schiet zichzelf hiermee in eigen voet. Ten eerste omdat we het met bloed, zweet en tranen opgebouwde Afghaanse maatschappelijk middenveld in de toekomst keihard nodig zullen hebben. Zonder hen zal het land eeuwig een draaischijf blijven van terrorisme, drugssmokkel en wapenhandel. Ten tweede zal dit de slagkracht van Nederlandse missies en operaties wereldwijd schaden. Want wie wil nog met Nederlandse militairen en diplomaten samenwerken als je weet dat je in de steek wordt gelaten zodra die samenwerking je leven in gevaar brengt?

De Tweede Kamer moet de regering dus oproepen ook Afghaanse mensenrechtenverdedigers te evacueren. Maar ze kunnen meer doen. De regering kan bijvoorbeeld de steun opvoeren voor bestaande internationale initiatieven om mensenrechtenverdedigers te beschermen. Zoals het Shelter City programma dat mensenrechtenverdedigers tijdelijke opvang, training en veiligheid biedt. Ook kan Nederland het International Strafhof helpen nu al de vervolging in gang te zetten van Talibanstrijders die oorlogsmisdaden en mensenrechtenschendingen begaan. Dit werkt afschrikwekkend en vermindert de kans op verder geweld. Tenslotte kan de regering de goede Nederlandse reputatie inzetten om steun van de internationale gemeenschap te krijgen voor deze zaken. Zo kunnen de EU en de VN samen een vuist maken en de dappere Afghaanse mensenrechtenverdedigers helpen die jarenlang met en voor hen werkten.

Kortom: De Tweede Kamer en het kabinet moeten haast maken. Ze moeten tot het uiterste gaan om al hun voormalige steunpilaren in Afghanistan te helpen zich maximaal te beschermen tegen de tirannie van de Taliban. Dit is Nederland aan zijn stand verplicht en is in ons eigen belang. Als Nederland deze mensen nu laat vallen, zijn het straks onze militairen en diplomaten die aan hun lot worden overgelaten als zij de hulp van anderen het hardst nodig hebben.

Lees ook:

Komt de evacuatie naar Nederland te laat voor Afghaanse tolken? ‘We hadden het kabinet nog zo gewaarschuwd’

Het is chaos in Kaboel. De kans dat Afghaanse tolken en ander personeel op tijd geëvacueerd kunnen worden, wordt steeds kleiner.

Tussenpersonen, tolken en tuinmannen: na de oorlog zijn ze vaak de pineut

In vergelijking met andere landen is Nederland laat en streng als het aankomt op het beschermen van Afghanen die voor ons werkten. Niet voor het eerst in de geschiedenis lijkt lokaal personeel het sluitpost van de oorlogsinspanningen.