Amnesty International doet aan zelfbeschadiging

Mensenrechtenorganisatie Amnesty International gaat ongemakkelijke waarheden over mensenrechten niet uit de weg. Helaas hapert haar morele kompas nu de ngo zelf onder vuur ligt. Dat schaadt de strijd voor de mensenrechten, maar ook die van Oekraïne tegen agressor Rusland.

Zo blijkt het internationale bestuur van Amnesty een uiterst kritisch, achttien pagina’s tellend rapport over de ‘kwestie Oekraïne’ in een bureaula te hebben gestopt. Het rapport, opgesteld door vijf experts in het internationaal humanitair recht, is vernietigend over het persbericht dat de organisatie op 4 augustus 2022 liet uitgaan over het Oekraïense leger. Oekraïense militairen hebben, zo luidde de beschuldiging, de eigen burgers in gevaar gebracht door, in strijd met het internationaal oorlogsrecht, hun intrek te nemen in woonwijken, scholen en ziekenhuizen. Een bericht waarmee Rusland, dat zich werkelijk niets gelegen laat liggen aan welk recht dan ook, natuurlijk meteen goede sier maakten op internationaal toneel.

De vijf deskundigen oordelen nu dat dat bericht niet deugt. De voor Kiev zeer pijnlijke beschuldiging is niet alleen onvoldoende onderbouwd, ze is ook onjuist verwoord en juridisch aanvechtbaar, concluderen de deskundigen, die hun bevindingen al in februari deelden met het bestuur van Amnesty.

Afhankelijk van individuele moed en donateurs

Een ongemakkelijke waarheid. Zo ongemakkelijk dat die vervolgens verzwegen werd – maar uiteindelijk toch naar buiten kwam via The New York Times. Op vragen van de krant luidde het antwoord slechts dat het rapport ‘onderdeel is van interne processen’ en zal bijdragen aan ‘verbetering van het toekomstig werk’.

Voor een organisatie die zich zo vaak laat voorstaan op haar morele en juridische gelijk, is dit natuurlijk onbegrijpelijk. Het is bovendien munitie voor overheden en partijen die sowieso niets moeten hebben mensenrechten. Het schaadt verder de geloofwaardigheid van Amnesty International, die voor zijn informatie vaak afhankelijk is van individuele moed en drijft op donateurs en vrijwilligheid.

Logisch dus dat twijfel de kop opsteekt over waar Amnesty nu eigenlijk precies voor staat. Lichtpuntje is wel hoe kritisch de diverse landenkantoren zich opstelden in deze kwestie: het rapport dat via The New York Times naar buiten kwam, is vaak ook op hun websites te lezen. Tegelijk maakt dit duidelijk hoe groot de crisis is bij de mensenrechtenorganisatie, met een internationaal bestuur dat interne kritische stemmen negeert, fouten liever toedekt en zelfs niet de moed heeft om Oekraïne een officieel excuus aan te bieden.

Amnesty International doet per saldo aan zelfbeschadiging. En dat is cynisch gesproken goed nieuws, voor wie kwaads in de zin heeft.