De Watersnoodramp, de pandemie, de oorlog in Oekraïne, Nederland is slecht voorbereid op worstcasescenario’s, waarschuwt Theo van den Doel, veiligheidsdeskundige en oud-Kamerlid.
Ondanks de kennis over de slechte staat van de dijken bleek de overheid begin jaren vijftig niet voorbereid op worstcasescenario’s. Dat gold toen, getuige de Watersnoodramp van 1953. Dat bleek ook, meer recent, tijdens de coronapandemie.
Intussen woedt er een brute oorlog in Oekraïne die dreigt uit te lopen op een militaire uitputtingsslag. Volgens een recent inlichtingenrapport wil Rusland door opeenvolgende mobilisaties een leger van 2 miljoen man opbouwen. Tegelijkertijd draait de oorlogseconomie op volle kracht en worden gedetineerden ingezet om aan de productie-eisen te kunnen voldoen. Met een gevangenispopulatie van 400.000 kan de Russische oorlogsindustrie vooruit.
De Westerse landen – met de Verenigde Staten voorop – proberen uit alle hoeken en gaten materieel bij elkaar te schrapen om de Oekraïense strijdkrachten te steunen. Behalve gevechtsvoertuigen, stukken artillerie en tanks wordt ook munitie geleverd. Maar Oekraïne verschiet in een week tijd de munitie van een gehele productiemaand.
Generaal buiten dienst Mart de Kruif verwacht dat dit jaar de beslissing valt: ‘Er is namelijk nog maar één kans dat Oekraïne alles bij elkaar kan schrapen wat het Westen enigszins kan missen – en dat gebeurt nu. Ook Rusland kan nog één keer alles in de strijd gooien wat het heeft. Dat gaat dit jaar gebeuren.’ En daarna? Dan zijn de bommen en granaten op. Dan kunnen beide partijen niets meer, aldus De Kruif. Maar als dit ‘wensdenken’ nu eens niet uitkomt?
In het Westen, ook in Nederland, is geen sprake van een oorlogseconomie. Los van de defensie-industrie worden er geen maatregelen genomen om bestaande industrieën hun productie te laten ombouwen voor de productie van militaire goederen. Er dient zich op enig moment een situatie aan waarin ook de schappen met militair materieel in Nederland en in Europa leeg zijn.
Tijd en capaciteit spelen voor Poetin geen rol
Tot nu toe is de luchtmacht door Rusland nog nauwelijks ingezet, maar de beperkte capaciteit van de Oekraïense luchtmacht is geen partij voor de overmacht van gevechtsvliegtuigen aan Russische zijde. Die Russische overmacht geldt ook voor het aantal gevechtstanks. Rusland heeft er tot nu toe weliswaar enkele duizenden verloren, maar de immense voorraad tanks is nog steeds voldoende om de verliezen te compenseren.
Met capaciteitsproblemen – zo lijkt het – heeft Rusland niet te maken. Ook de factor tijd speelt voor Poetin geen rol. De vraag dient zich dan aan hoe lang het Westen de militaire steun aan Oekraïne nog kan volhouden in het geval dat de oorlog zich na 2023 voortzet.
Is Europa, maar ook Nederland op een dergelijk worstcasescenario voorbereid? Wat zijn de alternatieven als de schappen met militair materieel leeg zijn en de strijdkrachten van de Europese Navo-landen door gebrek aan materieel hun eigen territorium niet meer kunnen verdedigen? Wat zijn de alternatieven als door hybride oorlogvoering het internet, de energievoorziening, de economie ernstig worden ontwricht?
Ontwrichting van economie en samenleving dreigt
Tijdens de pandemie ontbrak een strak geleide crisisorganisatie. Afgelopen december liet de regering in een brief aan het parlement weten dat het staatsnoodrecht en het crisisrecht verouderd zijn en niet aansluiten bij de huidige situatie. Behalve militair is men dus ook bestuurlijk niet op worstcasescenario’s voorbereid.
In de VS houdt men rekening met een mogelijke Chinese aanval op Taiwan vanaf 2025. Het ligt voor de hand dat de VS zich dan gaan richten op Zuidoost-Azië. In dat geval staan Europa en Nederland er voor hun veiligheid alleen voor. Europa is de grootste importpartner van China. In een dergelijk scenario komt de export van China naar Europa tot stilstand. Dat leidt tot ontwrichting van economie en samenleving.
De oorlog in Oekraïne woedt nog door. Hoe langer die duurt, des te groter de kans op escalatie. Hoog tijd dat deze regering ook rekening houdt met worstcasescenario’s.
Lees ook:
‘We moeten handelen alsof het een crisis is’
Dat het elektriciteitsnet in Noord-Brabant en Limburg vol is, hakt er in beide provincies flink in. De provincie is bezig de gevolgen in kaart te brengen, maar de Brabantse energiegedeputeerde weet al wel één ding: ‘Er is een noodwet nodig.’
Morrende Kamer schaart zich achter spoedwet, avondklok blijft zo goed als zeker van kracht
Het kabinet kookt ‘staatsrechtelijke spaghetti’, zo klonk het middenin de pandemie in de Tweede Kamer. Toch gaf de Kamer met een spoedwet een nieuwe juridische basis aan de avondklok.
