Alleen Engels op de universiteit leidt juist tot buitensluiting in plaats van de beoogde inclusiviteit, vindt Annette de Groot, emeritus hoogleraar taalpsychologie aan de Universiteit van Amsterdam.
Vorig jaar veroorzaakte een opleidingsdirecteur aan de Amerikaanse Duke University commotie die reikte tot ver buiten de muren van haar universiteit. Ze had Chinese studenten die binnen de muren van het opleidingsgebouw in het Chinees met elkaar spraken terecht gewezen. Dit leidde tot een storm van kritiek. Zelfs de Chinese minister van buitenlandse zaken mengde zich in de discussie.
Naar aanleiding van deze affaire publiceerde The Scientist Magazine begin december een artikel getiteld: “Do English-only policies foster or damage inclusivity in Science?” Let vooral op het vraagteken. Voor de Amerikaanse universiteiten is het geen uitgemaakte zaak. Ook al is het Engels daar de landstaal en de moedertaal van de meeste medewerkers en studenten, het louter-Engels-beleid is er geen gemeengoed.
Voor de Universiteit Twente is het wel een uitgemaakte zaak. Vanuit de wens een inclusieve organisatie te zijn, is daar op 1 januari een louter-Engels-beleid ingevoerd dat moet voorkomen dat buitenlandse docenten, onderzoekers en studenten zich buitengesloten voelen. Alle formele besluit- en adviesorganen zullen uitsluitend in het Engels communiceren. Het Engels wordt de preferente voertaal in alle kantoren en kantines, op de hele campus. In uitzonderlijke situaties is het gebruik van het Nederlands toegestaan. Zo mag in de formele besluitvorming Nederlands gebruikt worden als er ‘een zwaarwegende reden is om de Nederlandse taal te gebruiken’ (aldus de Gedragscode Voertalen van de universiteit).
Zelfs op dat zuinige zoethoudertje voor de Nederlandstaligen wordt flink afgedongen
Dat het hier gaat om een Nederlandse universiteit, dat het Nederlands onze landstaal is en de moedertaal van de meeste medewerkers en studenten – de taal waarin ze het meest taalvaardig zijn en zich het meest thuis voelen – wordt kennelijk niet gezien als zwaarwegende redenen. In informele situaties wordt het gebruik overgelaten aan de betrokkenen. Maar zelfs op dat zuinige zoethoudertje voor de moedertaalsprekers van het Nederlands wordt vervolgens flink afgedongen. De taalkeuze moet dan wel plaatsvinden ‘met inachtneming van het inclusiviteitsuitgangspunt’. Een toelichting op die toevoeging stelt dat Nederlandstaligen die op de campus verzeild raken in situaties waarin een enkeling onder de aanwezigen de Nederlandse taal niet machtig is, moeten overstappen op het Engels.
Kortom, de Nederlanders wordt lankmoedig de mogelijkheid geboden buiten de collegezalen, laboratoria en vergaderzalen onderling nog Nederlands te spreken. Maar door hen in alle andere situaties te verplichten het Nederlands buiten te sluiten wordt hún inclusiviteit juist aangetast, want wie de vrijheid wordt ontnomen zijn moedertaal te gebruiken wordt deels monddood gemaakt.
Dat schept afstand en vervreemding, een gevoel van buitengesloten zijn. Een louter-Engels-beleid schept ook afstand tot de rest van de samenleving. “Onze Engelstalige campus wordt in de regio en binnen de Nederlandse kenniseconomie ervaren als van de maatschappij afgekeerd en elitair”, aldus een docent wiskunde van de Universiteit Twente (Trouw, 3 januari).
In 2008 schreef Ger Groot, ook in deze krant, over de bezwaren van Engelstalig onderwijs, dat hij onverbloemd een misstand noemde alvorens te vervolgen: “De reactie op die misstand is gewoonlijk dezelfde als die waarmee communistische leiders de tekorten van hun systeem plachten te verklaren. Niet het idee is fout; de uitvoering ervan is alleen nog niet radicaal genoeg.” Nadat het Nederlands als instructietaal sindsdien al is geëlimineerd uit de meeste universitaire opleidingen, is het louter-Engels-beleid de radicale volgende stap in de verengelsing van onze universiteiten. Het is een nieuw dieptepunt in de gestage afbraak van het Nederlands door de instituties die de verantwoordelijkheid dragen het juist te beschermen.
Lees ook:
Universiteit Twente stapt over op Engels als officiële voertaal
Universiteit Twente kiest als eerste universiteit in het land voor Engels als officiële voertaal. De kritiek is niet mals.
Waarom is Nederlandstalig zo goed
Jarenlang verkeerde ik in de veronderstelling dat het Nederlands in de Grondwet verankerd lag als de officiële taal van dit koninkrijk. Dat schijnt niet zo te zijn, maar er wordt hard aan gewerkt.
