Opinie
Al-Kaida en Wilders weg kwijt in Midden-Oosten
Nu moslims democraten willen zijn, is 11/9 2001 voorbij. De tegenstelling van toen blijkt een waanbeeld van extremisten.
In Libië en Egypte wordt internet platgelegd, maar ook op de websites van islamcritici in het Westen is het oorverdovend stil. Terwijl massa's mensen in het Midden-Oosten opstaan voor vrijheid en democratie houdt zelfverklaard freedom fighter Wilders zich op de vlakte - net als Ayaan Hirsi Ali, Henryk Broder, Alain Finkelkraut en vele anderen die doorgaans niet om een mening over de moslimwereld verlegen zitten. Le Monde sprak van l'intelligentsia du silence, en het enige dat hun stilte af en toe doorbreekt zijn wat verdwaalde angstkreten over Hezbollah of de Moslimbroederschap.
Maar het is ook een lastig gegeven voor de rechtse publicisten. Sinds 11 september 2001 staat het publieke debat in het teken van de door hen veronderstelde tegenstelling tussen de islam en het Westen. Voortdurend stellen zij onze democratie en vrijheid tegenover hun jihad en moslimgeloof. Maar de recente gebeurtenissen in het Midden-Oosten passen met geen mogelijkheid meer in deze tweedeling. Want wie vertegenwoordigen daar vrijheid en democratie? Wel, de demonstranten van het Tahrir-plein bijvoorbeeld, 80 tot 90 procent van hen moslim. En wie bedreigen deze liberale aspiraties met geweld en terreur? Door het Westen gesteunde regimes als die van Bahrein en Moebaraks Egypte.
Wie roept er om sharia en een moslimstaat? Niemand eigenlijk - al moet gezegd dat het Egyptische rechtssysteem allang op de Koran stoelde, en het vorige regime de islam al in 1980 tot staatsgodsdienst had gemaakt. En wie was er nu bang dat juist dat regime zou vallen? Islamcritici als Afshin Ellian.
De verwarring is totaal, omdat de tweedeling van 11 september simpelweg niet meer opgaat. Moslims blijken democraten, het Westen blijkt terreur te steunen. De eerdere simpele tegenstelling blijkt een waanbeeld van extremisten. Want niet alleen islamcritici, ook moslimfundamentalisten zijn verward door de Egyptische revolutie. Al-Kaida is al even stil als Wilders. En het Iraanse bewind steunt de omwenteling, maar onderdrukt de eigen onderdanen met dezelfde aspiraties als het Tahrir-plein.
Ook in de publieke beeldvorming is de tegenstelling doorbroken. Sinds de aanslagen op de Twin Towers was het stereotiep van politieke moslims dat van langgejurkte godsdienstfanaten - wat Joris Luyendijk wel 'boze baarden' noemt. Maar op de huidige livebeelden zien we heel andere mensen - herkenbare types, van hippe jongeren tot zakenmannen in driedelig pak, van gehoofddoekte huisvrouwen tot advocaten in toga. Het icoon van Bin Laden is vervangen door dat van Wael Ghonim, de facebookende google-manager die lijkt op zoveel echte Arabieren van vandaag.
Niet alleen het beeld van de moslims, ook dat van het Westen zelf is onherstelbaar veranderd. Want als we al niet wisten dat westerse mogendheden niet altijd werkelijk vrijheid en democratie bevorderden, dan is dat nu wel op de meest beschamende wijze naar voren gekomen.
Dat Amerika Moebarak 'de hand boven het hoofd' hield, zoals het NOS-journaal placht te vermelden, blijkt een flagrant understatement. Men financierde en bewapende hem, ook toen hij zelfs de schijn van democratie niet meer probeerde op te houden. En men tolereerde niet alleen zijn foltercellen, maar gebruikte ze ook, om er zelf verdachten te laten martelen als onderdeel van het beruchte renditions-programma.
De geschiedenis wordt nu snel herschreven, en het lijkt al bijna of Amerika en Europa zich altijd al voor democratie in het Midden-Oosten hebben beijverd. Maar wij mogen niet vergeten. Niet vergeten dat de VS en de EU coups steunden tegen onwelgevallige verkiezingsuitslagen in Algerije en Palestina. En niet vergeten dat de opeenvolgende Amerikaanse regeringen steeds samengewerkt hebben met folterregimes als dat van Moebarak, of fundamentalistisch Saoedi-Arabië, of wie ook maar het strategisch belang kon dienen.
Wie voor vrijheid en democratie is, kan daarom gewoon thuis beginnen de eigen regeringen aan te spreken, in plaats van moslimimmigranten te demoniseren. Dat is ook een les van de huidige opstanden. 11 september is voorbij.
