Uitzonderlijk en ingrijpend: eindexamen van de baan. Is kwaliteit nog wel gegarandeerd?

Opluchting alom nu onderwijsminister Arie Slob definitief een streep zet door het centraal eindexamen op 7 mei. De schoolexamens waar middelbare scholen zelf verantwoordelijk voor zijn, geven nu recht op en volwaardig diploma. Terwijl binnen het reguliere programma het centraal examen de helft van het eindcijfer bepaalt. Scholen krijgen bovendien langer de tijd om die schoolexamens af te nemen – tot juni. Liefst digitaal.

Een uitzonderlijk en ingrijpend besluit, lichtte Slob toe tijdens een persconferentie. Maar de onrust rond de voorbereidingen van het examen en over de gezondheid van leraren en leerlingen was zo groot, dat de minister niet anders kon dan het centraal eindexamen aflasten.

Zeker nadat het kabinet in een persconferentie op maandagavond de maatregelen om het coronavirus te bestrijden, aanscherpte. Alle bijeenkomsten worden tot 1 juni volledig geschrapt. Hoe het verder moest met eindexamens waar leerlingen in grote getale bij elkaar komen, kon minister van justitie Ferd Grapperhaus niet zeggen.

Ontploffende telefoon

“Mijn telefoon ontplofte vervolgens”, zegt Paul Rosenmöller, voorzitter van de VO-Raad. Docenten vroegen zich vertwijfeld af: hoe kan het dat we met tientallen leerlingen in één ruimte schoolexamens zitten te maken, terwijl de minister zegt dat we maximaal drie mensen mogen ontvangen. Rosenmöller: “Heel verwarrend allemaal, terwijl wij al voor die mededeling in gesprek waren met het ministerie van onderwijs. Ons standpunt was toen al duidelijk: we wilden het centraal examen schrappen. Zo zie je maar hoe belangrijk goede communicatie is.”

Na de verwarring kwam de opluchting. Alle onderwijsorganisaties staan pal achter het besluit, net als de Vereniging Hogescholen (VH), de VSNU (Vereniging van universiteiten) en de mbo-raad. Is kwaliteit nog wel gewaarborgd voor eindexamenleerlingen die na de zomer overstappen naar het hoger onderwijs? Maurice Limmen van de Vereniging Hogescholen (VH) wil daar nu niet op vooruit lopen. Limmen: “Wij hebben begrip voor deze ingrijpende maatregel in deze bijzondere tijden. We moeten er nu met elkaar voor zorgen dat studenten hier niet de dupe van worden. Dat is een onderwijsbrede verantwoordelijkheid. Het is echt nog te vroeg om te zeggen wat daar de consequenties van zijn.”

Dat leerlingen nu enkel afhankelijk zijn van het schoolexamen, kan in sommige gevallen wel nadelig uitpakken, denkt Geert ten Dam. De bestuursvoorzitter van de Universiteit van Amsterdam leidde anderhalf jaar geleden de onafhankelijke commissie die onderzoek deed naar de kwaliteit van de schoolexamens. Aanleiding waren de problemen bij het VMBO Maastricht, waar leerlingen hun examen over moesten doen omdat het schoolexamen niet op de juiste manier was afgenomen.

Ongelijkheid tussen leerlingen

De commissie concludeerde destijds in het rapport dat de kwaliteit van de schoolexamens nogal verschilt per school. “Laat ik in dit geval voorop stellen: nood breekt wet. Dit is een bijzondere situatie waar de gezondheid van leraren en leerlingen belangrijker is dan het diploma”, reageert Ten Dam op het besluit om het schoolexamen leidend te laten zijn.

Toch maakt ze zich zorgen om twee redenen. Ten eerste kan dit besluit zorgen voor ongelijkheid tussen leerlingen. “De ene school heeft de zaken beter op orde dan de andere. Ten tweede zijn er leerlingen die hun schoolexamen kantje boord gedaan hebben, en vol wilden inzetten op het centraal examen.” Ten Dam doelt op het feit dat veel scholen de schoolexamens al voor een groot deel achter de rug hebben. “Het lijkt mij daarom goed dat het ministerie de mogelijkheid onderzoekt om de examens digitaal, op centraal niveau, te kunnen herkansen. Dat beschermt de leerlingen en zorgt voor een extra vangnet.”

VO-Raad-voorzitter Paul Rosenmöller begrijpt de zorgen. “Het VMBO Maastricht was een incident. Tegelijkertijd moet de kwaliteit van de schoolexamens boven iedere twijfel verheven zijn. Onder deze omstandigheden moet je meer in de keten dan in de sector gaan denken. We moeten echt met elkaar zeggen, ook met hoger onderwijsinstellingen: we gaan deze leerlingen heel goed volgen.”

Lees ook:

Voor eindexamenleerlingen Fleur, Guusje, Fanne, Daan en Lara staat alles op z’n kop

Nu de eindexamens zijn geschrapt, gaat Fleur van Huisstede (15) uit Wijk bij Duurstede net als veel andere scholieren een onzekere tijd tegemoet. ‘Ik heb geen flauw idee wat ik moet doen.’

Eindtoets groep 8 geschrapt. ‘Dit heeft ook een negatieve kant’

De eindtoets voor achtstegroepers gaat vanwege de coronacrisis niet door, besloot minister Slob van onderwijs vandaag. De prioriteit ligt nu bij opvang en afstandsonderwijs.