Mijn puber doet niets meer aan school. Wat kunnen we doen?

Een puberbrein gemotiveerd krijgen voor schoolwerk, is lastig. Sinds de coronacrisis lijkt het nóg moeilijker dan anders. Hoe pak je dat als ouder aan?

Pubers die weinig tot niets uitvoeren voor school en in plaats daarvan alle aandacht hebben voor hun vrienden, gamen of sporten. Er zijn nogal wat ouders die zich hier zorgen over maken. Het gaat immers over hun toekomst! “Onze zestienjarige zoon deed het tot vorig jaar heel goed op school. Hij zit nu in 4 vwo en opeens haalt hij best veel onvoldoendes. Hij is eigenlijk alleen nog bezig met zijn sociale leven en bijbaantje. School boeit hem weinig en eerlijk gezegd doet hij er niets meer voor”, vertelt een moeder. “Waar komt die desinteresse opeens vandaan? En hoe krijgen we hem toch weer aan het werk voor school?”

De laatste tijd hoort Marielle Beckers, orthopedagoog bij Buro Bloei, veel vaker dan voorheen verhalen over pubers die moeite hebben op school. “Als je het mij vraagt, heeft dat alles te maken met de coronacrisis. De jongeren die nu 15 of 16 jaar oud zijn, zaten tijdens het begin van de coronacrisis net op de middelbare school. Ze hebben veel moeten missen. Bijvoorbeeld in sociaal opzicht, omdat er geen kennismakingskamp was of ze hun vrienden maandenlang niet zagen. Maar ook qua studievaardigheden zijn ze achteropgeraakt.”

Herhalen van oude stof

Van een zestienjarige in 4 vwo zou je verwachten dat hij goed kan samenvatten en dat hij weet hoe hij een grote hoeveelheid stof zich eigen kan maken. Maar juist dingen als leren plannen of bijhouden en herhalen van oude stof, kwamen tijdens het thuisonderwijs in de coronaperiode veel minder aan bod. Beckers: “En nu verwachten ouders en school dat zij dit zomaar kunnen. Terwijl ze dit niet goed hebben aangeleerd.”

Het gevolg: school loopt minder soepel, de cijfers vallen tegen, wat weer gevolgen heeft voor de motivatie. Op deze manier wordt het steeds lastiger de cirkel te doorbreken. Mariette Dietz van Dietz Coaching weet dat het moeilijk kan zijn om pubers te motiveren. “Ze doen eigenlijk het liefst alleen die dingen die ze leuk vinden, de meesten zijn nog niet echt bezig met hun toekomst. Pubers zijn afwachtend, ze gaan pas iets doen als ze weten dat het gecontroleerd wordt of als ze morgen een toets hebben. Dat is iets van alle tijden. Maar de coronaperiode heeft mogelijk het ‘gewone’ ritme doorbroken, waardoor er minder discipline is.”

Dietz is benieuwd hoe de 16-jarige jongen zélf vindt dat het gaat op school. “Baalt hij dat hij slechte cijfers haalt, of maakt het hem niet uit als hij een jaar blijft zitten of misschien naar de havo gaat?” Haar belangrijkste tip voor ouders: stel je niet op als politieagent, maar als coach. Duik niet boven op je puber met vragen als: heb je je huiswerk al af? Maar ben nieuwsgierig en ga in gesprek. Dietz: “Waar gaat het mis, kunnen wij je misschien ergens bij helpen? Maar vergeet niet: het is zijn eigen verantwoordelijkheid. Ik raad ouders aan om hun puber los te laten. Voorkom weerstand. Hoe harder jij duwt en trekt, hoe minder je kind waarschijnlijk zal gaan doen.”

Niet dwingen om te leren

Beckers vindt dat er meer aandacht voor de huidige problemen bij pubers moet zijn. Zowel vanuit ouders als vanuit school. “Er wordt vaak gedacht: corona ligt achter ons, we pakken de draad weer op. Dat maakt mij boos, want deze jongeren hebben echt wat gemist en hebben meer sturing nodig. Ik zie veel meer jongeren die nu uitvallen op school, met name jongens.”

Ouders kunnen hun kind beter niet straffen, maar wel kaders stellen. Ze kunnen hun kind ondersteunen, helpen om een planning te maken of overhoren. Als hij dat wil. Maar ze kunnen het motivatieprobleem niet oplossen, ze kunnen hun zoon niet dwingen om te leren. Dietz: “Het is niet makkelijk, maar probeer vooral te kijken naar die dingen die wel goed gaan. Hij heeft vrienden, een rijk sociaal leven en blijkbaar heeft hij wel discipline in zijn bijbaantje. Daar leert hij natuurlijk ook van. Ouders hoeven niet in paniek te raken of bang te zijn dat hij in de goot belandt, ook niet als hij misschien een jaar over moet doen. Meestal komt het vanzelf weer goed.”