Middelbare scholieren hebben wekelijks zo’n twee tot vier uur lesuitval

Uit een enquête van Trouw, ouderorganisatie Ouders & Onderwijs en onderzoeksplatform Investico blijkt dat scholieren gemiddeld twee tot vier lesuren per week geschrapt zien in hun rooster. In 67 procent van de gevallen krijgen de kinderen zo’n uur vrij, soms wordt er huiswerkbegeleiding gegeven.

Ruim 500 ouders turfden de lesuitval via de schoolapp van hun kind, zoals Magister of Somtoday. De meting is uitgevoerd over de laatste twee weken van september en de eerste twee van oktober. Gemiddeld valt bijna 12 procent van de lesuren uit, melden de ouders in het onderzoek. Uitgesplitst naar onderwijsniveau scoort het vmbo in die periode het zwakst, met een lesuitval van bijna 13 procent. Op de havo is dit gemiddeld bijna 10,5 en op het vwo ruim 11 procent per week. De percentages zijn berekend over een schoolweek met 24 lesuren.

Hoewel veel middelbare scholen al langer kampen met lesuitval vanwege een zieke of overspannen leraar, of vakken die wekenlang uitvallen omdat er vanwege het lerarentekort geen docent is, ontbraken tot dusver harde cijfers over het aantal uren dat uitvalt. Scholen hoeven dit niet bij te houden. De onderwijsinspectie controleert of de leerdoelen worden gehaald, maar onderzoekt de hoeveelheid lesuren op een school in principe niet.

Te weinig uitleg

De helft van de ondervraagde ouders maakt zich zorgen over de lesuitval, een derde van hun kinderen lijkt onderwijsachterstand op te lopen. “Zeker als het examen eraan komt, of een kind dreigt te blijven zitten, groeit de bezorgdheid”, analyseert Lobke Vlaming van Ouders & Onderwijs. “Mijn kind heeft al drie weken geen wiskunde gehad”, horen wij dan, “maar het heeft wel een toets.”

Sinds de coronapandemie liggen gemiste lesuren gevoeliger bij ouders en leerlingen, merkt Janouke van Meereveld, voorzitter van scholierenbond Laks. “Onze scholieren melden dat toetsen ondanks uitval in twee derde van de gevallen gewoon doorgaan. Zij geven aan dat ze het gevoel hebben te weinig uitleg te hebben gekregen. Dat levert een groot deel van de scholieren stress op.” Het Laks krijgt reacties van leerlingen dat zij ‘geen zin meer hebben’ om te leren als de leraar uitvalt. “Zonder een docent is er voor veel leerlingen niet echt een druk om aan het werk te gaan”, zegt Van Meereveld.

Ziekte van de docent is volgens de ouders in 40 procent van de gevallen de oorzaak van de lesuitval. Een vervanger is dan kennelijk niet te vinden. Een kwart van de ouders weet niet wat de oorzaak van de uitval is; 4 procent zegt dat er voor een uitgevallen vak geen docent in dienst is. Het is de vraag of ouders goed zicht hebben op de achterliggende oorzaken van de lesuitval op school. 70 procent van de ouders wordt niet door scholen over de uitval geïnformeerd, blijkt uit de enquête.

Registratie

Het zou allemaal een stuk duidelijker worden hoeveel uren uitvallen en of er onbevoegde leraren worden ingezet om het tekort te beperken, als dit geregistreerd wordt. Een deel van de Tweede Kamer vraagt hier al jaren om. Lerarenvakbond AOb deed vorige week wederom een oproep om het tekort meetbaar te maken, en dreigt anders zelfs met een rechtszaak op grond van het Kinderrechtenverdrag. Donderdag debatteert de Kamer over het lerarentekort.

Het meten van lesuren ligt complex, omdat scholen zelf de vrijheid hebben om de lengte van een lesuur in te delen en ermee te variëren per leerjaar en zelfs per vak. Alleen voor gym is strikt voorgeschreven hoeveel tijd daar ieder schooljaar aan besteed moet worden. Volgens de onderwijsinspectie is het turven van lesuren ‘geen doel op zich’.

Wetenschappelijk gezien is er geen bewijs dat meer lesuren tot betere resultaten leiden, het enige dat bewezen werkt is kwalitatief goed onderwijs. Een woordvoerder van de inspectie: “Wij kijken eerst of op een school de leerdoelen gehaald worden. Pas als we zien dat de kwaliteit van het onderwijs onder druk staat, gaan we kijken of op een school de urennormen gehaald worden.”

Lees ook:

Zelfstudie of toch naar de Albert Heijn? Voor scholieren is het een dagelijks dilemma

Middelbare scholieren missen door lesuitval heel wat klassikaal onderwijs. Meestal staat daar een vrij tussenuur tegenover. Kunnen pubers daar wel mee omgaan?