Kamer: Hoger onderwijs mag ‘zwakke’ kandidaten weren

Wie verdient een opleidingsplek als er meer kandidaten zijn dan studieplaatsen, bijvoorbeeld bij een studie geneeskunde? Die vraag houdt al jaren de gemoederen bezig, in onderwijsland en in de Tweede Kamer. Werd loting in 2017 nog bij het grofvuil gezet en vervangen door decentrale selectie, inmiddels blijkt ook die laatste methode niet zaligmakend. En dus werkt minister Robbert Dijkgraaf (onderwijs) aan een gulden middenweg.

Minister ontraadt amendement, toch aangenomen

Daarbij stuit hij op weerstand uit de Tweede Kamer. Een meerderheid van de Kamerleden steunde dinsdagmiddag een amendement van de VVD, het CDA en de ChristenUnie om onderwijsinstellingen meer macht te geven om (op papier) zwakkere kandidaten van hun opleidingen te weren. De onderwijsinstellingen – die zelf op de wetswijziging hadden aangedrongen – mogen van de Tweede Kamer aspirant-studenten uitsluiten van loting als zij niet door een selectieronde met ‘kwalitatieve criteria’ komen.

Vorige week ontraadde de minister het amendement nog, maar hij moet nu toch een tegenslag incasseren. Dijkgraaf vreest dat het amendement de kansenongelijkheid onder aankomend studenten kan vergroten, terwijl hij deze juist wil verkleinen. Dat uitgerekend coalitiepartners CDA en VVD hem afvallen, maakt het pijnlijk voor de D66-minister.

Teveel ‘blonde paardenstaarten’ bij geneeskunde

Het succesvolle amendement is een nieuwe zet in een langlopend schaakspel over selectie in het hoger onderwijs. Jarenlang was loting de gangbare manier om de schaarse opleidingsplaatsen te verdelen. Dat leidde tot de nodige kritiek, omdat er nauwelijks werd gekeken naar de motivatie van de aankomend student.

In 2017 werd daarom decentrale selectie ingevoerd, waarmee onderwijsinstellingen wél konden sturen op hun instroom. De meest gemotiveerde studenten werden op basis van toetsen, cijfers en motivatie uitverkoren. Maar ook dit bleek omstreden: laat je het aan de opleidingen zelf over, dan selecteert men opvallend veel ‘blonde paardenstaarten’ uit welvarende gezinnen, zei onder meer de landelijke vereniging voor geneeskundestudenten. Terwijl er juist veel behoefte is aan artsen uit alle lagen van de bevolking. Door selectie krijgt inderdaad niet iedereen dezelfde kansen, bevestigde de Inspectie van het onderwijs onlangs nog.

Extra drempels voor scholieren met een achterstand

Minister Dijkgraaf voegt in zijn wetsvoorstel daarom opnieuw loting toe aan het instrumentarium. Dat moet de kansenongelijkheid in het hoger onderwijs weer wat verkleinen, al blijft ook decentrale selectie nog in de gereedschapskist. Dat wordt door het amendement deels teniet gedaan, meent Dijkgraaf. Die mening wordt gedeeld door de studentenvakbond LSVb. Voorzitter Joram van Velzen: “Dit levert weer extra drempels op voor scholieren die het op de middelbare school moeilijker hebben, bijvoorbeeld omdat hun ouders geen dure bijles kunnen betalen.”

Na het aannemen van het amendement liet Kamerlid Habtamu de Hoop (PvdA) de stemming over het wetsvoorstel uitstellen tot volgende week. “Dit heeft zoveel weerslag op het hele voorstel, dat ik hier nu niet over kan beslissen.” Een motie van Lisa Westerveld (GroenLinks) om medezeggenschapsraden meer inspraak te geven in het selectieproces, haalde het niet.

Rectificatie: In een eerdere versie van dit artikel stond dat onderwijsinstellingen volgens het amendement het slechtste kwart van de scholieren direct mogen uitsluiten van een studieplek. Dat is onjuist.

Lees ook:

Inspectie bezorgd: hoger onderwijs let niet op gelijke kansen bij selectie student

Studenten met verschillende achtergronden moeten een gelijke kans hebben op toelating tot een studie. Maar de selectieprocedures in het hoger onderwijs houden daar nu geen rekening mee.