Hoe zorgen we dat onze kleuter geen dingen meer in haar mond stopt?

Baby’s leren de wereld kennen met hun mond. Maar als een kleuter nog steeds potloden of knikkers in haar mond stopt, wordt het wellicht tijd dat af te leren.

Kleine kinderen voelen met hun lippen en mond. Het is een fase die op een gegeven moment voorbijgaat. Meestal dan. “Onze dochter van bijna 5 stopt nog steeds van alles in haar mond”, vertelt haar moeder. Potloden, sieraden, maar ook knikkers of besjes uit de tuin. “We vinden het behoorlijk vervelend, omdat het er niet prettig uitziet en soms kleding of andere spullen kapotgaan. Maar een stuk ernstiger is natuurlijk dat het gevaarlijk kan zijn. We spreken haar er zeker op aan, maar het helpt niet of nauwelijks. Soms denken we dat het een gewoonte is geworden. Of misschien doet ze het bewust, omdat ze weet dat ze dan aandacht van ons krijgt. Het is in elk geval iets dat we graag zouden stoppen, maar hoe dan?”

Baby’s leren de wereld (mede) ontdekken door voorwerpen in hun mond te stoppen, dat hoort bij de normale ontwikkeling. Zo tussen de 1 en 2 jaar gaan kinderen hiervoor steeds meer hun handen gebruiken. Toch zijn er oudere kinderen en zelfs volwassenen die nog altijd dingen in hun mond stoppen. Soms voelen zij een sterke behoefte om ergens op te kauwen, als reactie op overprikkeling. Maar kauwen of zuigen op iets kan ook voortkomen uit onderprikkeling of verveling. Soms gebeurt dit bewust, vaak onbewust.

“Het kauwen of zuigen kan een gewoonte zijn geworden”, zegt Tamar de Vos van opvoedadvies.nl. “Als het een manier is geworden om met prikkels om te gaan, kan het op zich niet zo veel kwaad. Mits het voorwerp waar je kind op kauwt natuurlijk niet gevaarlijk of ongezond is.”

Besjes voor de vogels

Ouders kunnen hun dochter allereerst vragen waarom ze voorwerpen in haar mond stopt. “Misschien merkt ze zelf niet eens dat ze dit doet”, zegt Joyce Akse, opvoedcoach en psycholoog. “Maar het kan ook een vorm van aandacht vragen zijn. Want als ze iets in haar mond stopt, is er grote kans dat haar ouders reageren.”

Door te veel aandacht te schenken aan het feit dat het meisje dingen in haar mond stopt, kan haar gedrag worden versterkt. Akse: “Dat is dus lastig voor ouders, want je moet wel wat doen als er potentieel gevaar dreigt. Het beste kun je in zo’n situatie de knikker of wat dan ook uit haar mond halen of zeggen: geef die maar aan mij. Reageer verder zo neutraal mogelijk en besteed er zo min mogelijk aandacht aan. Benadruk niet dat iets gevaarlijk is, maar zeg bijvoorbeeld: die besjes zijn voor de vogels. En ga vervolgens door met waar je mee bezig was.”

“Op een later moment lijkt het me wel verstandig om te benoemen dat dit gevaarlijk kan zijn”, zegt De Vos. Ze heeft een leeftijd waarop ze dit zou moeten begrijpen. Volgens De Vos is het best opvallend dat het meisje knikkers of besjes in haar mond stopt. “Meestal gaat het om kinderen die een behoefte hebben om te kauwen om spanning af te vloeien. Maar op knikkers kun je niet kauwen, dus waarom zou ze dat doen? Ik zou dat zeker aan het meisje zelf vragen.”

Geef misschien een kauwarmband

Als ze ‘gewoon’ een sterke behoefte heeft om ergens op te kauwen, hoeft ze het niet per se af te leren vindt De Vos. “Er zijn veilige alternatieven te bedenken, zoals bijvoorbeeld een kauwarmband.”

Maar misschien wil het meisje zelf ook graag stoppen. Dan kunnen ouders dat gaan oefenen met haar. “Belonen van gedrag werkt vaak goed in de opvoeding, maar het is in deze situatie wat ingewikkeld omdat je haar juist wilt belonen wanneer ze iets niet doet”, zegt Akse.

Als ze dat wil, kunnen haar ouders met haar afspreken dat ze een signaal geven zodra ze iets in haar mond stopt. De Vos: “Bijvoorbeeld een knipoog of andere beweging, zodat ze zich er meer bewust van is dat ze iets in haar mond stopt. Zo kun je wellicht het ingesleten patroon helpen doorbreken.”