Hoe help ik mijn dochter zich te wapenen tegen meidenvenijn?

Lastige pubers, dreinende tieners of krijsende kleuters? Elke week behandelt Trouw een opvoedvraag van lezers.

Na lang twijfelen heeft haar gezin een klein stadshuisje verruild voor een ruime gezinswoning in een dorp, vertelt een moeder. Eindelijk hebben beide kinderen een eigen slaapkamer en een ruime tuin om in te spelen, en is er die zo vurig gewenste werkkamer. Missie geslaagd, zo leek het.

Tot haar opgewekte, zelfverzekerde dochter (9) kennismaakte met haar nieuwe klasgenoten en het bijbehorende meidenvenijn, dat aan de orde van de dag lijkt in deze klas. Het meisje wordt subtiel buitengesloten (‘jij kan niet mee, want dan wordt het te druk’) en wie de ene dag haar vriendin is, is dat de dag erna om onduidelijke redenen niet meer.

“Dit herkennen we totaal niet uit de vriendinnengroep in haar oude klas”, zegt moeder. “Die meiden gunden elkaar wat en gingen samen op pad.” Ze ziet haar dochter moedelozer worden en veranderen. “Wat kunnen wij als ouders doen om haar te helpen zichzelf te blijven?”

Typisch meisjesgedrag rond groep 6

Stiekeme opmerkingen, met de ogen rollen, een kind negeren, aantrekken en afstoten. “Typisch meisjesgedrag dat vaak rond groep 6 de kop opsteekt”, reageert pedagoog en gedragsspecialist Tamara de Goey. Een nieuw kind in de klas kan daarbij een extra katalysator zijn. “Dan verandert de hele groepsdynamiek. Vooral populaire kinderen merken dan dat hun positie gaat wankelen”, legt ze uit.

De Goey traint leerkrachten en doet interventies op scholen met de methode ‘Meidenvenijn is niet fijn!’ Voor ouders is dit een ingewikkelde situatie, weet ze. “Je kunt je dochter stimuleren om kinderen uit de klas thuis uit te nodigen. Ook is het belangrijk dat je je kind serieus neemt.”

Dat adviseert ook kinder- en oudercoach Kim van Raamsdonk van Club Klein Geluk. “Blijf luisteren zonder oordeel, want dan blijft je dochter bij jou komen met haar verhaal. Vertel ook dat roddeltantes zelf vaak heel onzeker zijn, dus dat dit gedrag niet aan jouw kind te wijten is.”

Van Raamsdonk begeleidt regelmatig meisjes in dit soort situaties. Met behulp van het gooien van een balletje leert ze hen dat je op drie manieren kunt reageren op een nare opmerking. “Hem opvangen en er de hele dag over piekeren, teruggooien – terugschreeuwen dus – of laten gaan.”

Met dertig kinderen in de klas loop je al de benen uit je lijf

Maar het belangrijkste is dat deze ouders dit op school aankaarten, zegt Van Raamsdonk, die zelf 21 jaar lesgaf in het basisonderwijs. “Als leerkracht heb je dit vaak niet door. Het gebeurt achter je rug, en met dertig kinderen in de klas loop je al de benen uit je lijf. Maar als je dit laat sudderen, blijf je akkefietjes houden in de klas en gaat uiteindelijk veel kostbare lestijd verloren.”

“De sleutel ligt op school, want daar heb je de groep bij elkaar”, beaamt De Goey. Het is volgens haar belangrijk dat de leerkracht begrijpt dat hij of zij invloed heeft op de dynamiek in de klas. “Wat bijvoorbeeld helpt, is om veel activiteiten in wisselende groepssamenstellingen te doen, zodat kinderen elkaar beter leren kennen.”

Als een school haar inhuurt, merkt ze vaak dat meisjes het heel interessant vinden om te leren ‘waarom ze doen wat ze doen’. Natuurlijk, vriendschap kun je niet afdwingen en dat hoeft ook niet, zegt De Goey. “Wel kun je ze leren om als goede ‘collega’s’ met elkaar om te gaan en welke invloed ze hebben op hoe anderen zich voelen.” Als de dynamiek in deze klas nu aangepakt wordt, hebben al deze meisjes er profijt van, meent ze. “Ook als zij straks naar de brugklas gaan en zelf misschien in een andere positie terechtkomen.”

Het treft niet alleen timide kinderen of buitenbeentjes

Het is een misverstand dat meidenvenijn alleen timide kinderen of buitenbeentjes treft. Zij hoopt dat de leerkracht van dit meisje met de hele klas afspraken maakt over hoe kinderen met elkaar omgaan. Door zulke groepsafspraken te maken, gaan meelopers hopelijk hun eigen rol en gedrag herkennen, zegt Van Raamsdonk.

Bovendien worden ze dan gestimuleerd om na te denken over hoe de populaire kinderen met henzelf omgaan. “Die bewustwording is heel belangrijk, want dan pas kan zo’n meisje bedenken: dit wil ik helemaal niet.” Wat voor soort afspraken dat kunnen zijn? “We sluiten niemand buiten, we fluisteren niet, we geven geen briefjes door.”

Die groepsafspraken moet de leerkracht vervolgens met alle ouders delen. Benader zelf geen andere ouders, adviseren beide deskundigen. De Goey: “Elke ouder geeft het meest om de eigen dochter. En soms zie je moeders aan de schoolpoort hetzelfde gedrag vertonen.”