Hoe de Week van de Lentekriebels een week van bedreigingen werd

Tijdens de Week van de Lentekriebels, waarin scholen extra aandacht geven aan seksuele voorlichting, zijn dit jaar leraren en medewerkers van het expertisecentrum voor seksualiteit Rutgers online bedreigd. Waar ging het mis?

Op hoge poten stonden ze deze week plotseling op het schoolplein, verontruste ouders die van leerkrachten wilden weten wat hun kind te zien en horen kreeg in de Week van de Lentekriebels. Dat lesprogramma, van expertisecentrum voor seksualiteit Rutgers, bestaat al zo’n twintig jaar en is bedoeld voor klassen op reguliere basisscholen en het speciaal onderwijs. Dit jaar was het thema ‘Wat vind ik fijn’. Zo’n 2800 basisscholen deden eraan mee.

Nog nooit zorgde de themaweek voor zoveel commotie. Een online petitie om het programma op een latere leeftijd aan te bieden werd meer dan 50.000 keer ondertekend. Oudervereniging Ouders & Onderwijs ontving tientallen mails en telefoontjes van boze ouders. De belangenvereniging voor scholieren in het speciaal onderwijs, LBVSO, kreeg meer dan honderd mails over het onderwerp.

Sluimerende ophef

De ophef sluimerde al langer, maar laaide twee weken geleden op nadat Forum-leider Thierry Baudet vlak voor de Provinciale Statenverkiezingen een video online plaatste waarin hij boeken laat zien die volgens hem worden ‘opgedrongen’ aan kinderen om ze volgens hem ‘in de war te brengen over hun geslacht, hun identiteit en hun seksualiteit’.

Dinsdag hield de politicus bij een debat in de Tweede Kamer vervolgens het boekje Wat is seks van Channah Zwiep omhoog. Hij toonde een plaatje uit het boek van een vrouw die aan een penis likt, een foto die helemaal niet gebruikt wordt in het materiaal van Rutgers in het kader van de themaweek. Baudet stelde dat kinderen vanaf 4 jaar worden aangespoord om na te denken over geslachtsverandering, anale seks, trio’s en dragqueens.

De politieke partij Denk zei tijdens het debat ‘talloze mails’ te hebben ontvangen van ouders die bang waren dat hun kinderen van vier of vijf jaar geslachtsdelen en seks te zien krijgen in de klas. De PVV vindt lessen over de menstruatiecyclus, geslachtsgemeenschap en een zaadlozing te vroeg voor de basisschool en de SGP vindt dat seksuele opvoeding in het gezin plaatsvindt.

Een voorlichtingsvideo is offline gehaald

Expertisecentrum Rutgers maakte nooit mee dat er zoveel onrust ontstond over het lesprogramma. Ieder jaar was er wel wat kritiek, maar die kwam vooral uit de gelovige hoek. Scholen zijn in Nederland verplicht om seksuele voorlichting te geven, maar ze doen niet allemaal mee met de lentekriebels. Er zijn bijvoorbeeld ook speciale christelijke lesprogramma’s die op de thema’s ingaan.

Het ging nooit zo ver dat medewerkers van Rutgers online werden bedreigd, zoals deze week gebeurde, zegt Rutgers-woordvoerder Josien Jacobs. Vanwege alle commotie werd er dinsdag een voorlichtingsvideo offline gehaald voor ouders over hoe je met je kinderen een gesprek voert over liefde en seksualiteit. “Die video werd buiten de context geplaatst. Er werd bij gezegd dat dit lesmateriaal op scholen zou zijn. Om de kinderen op de beelden te beschermen hebben we het verwijderd.”

Het zijn niet alleen aanhangers van Baudet en religieuze groepen die zich zorgen maken over de week van de lentekriebels, weet arts en seksuoloog Rik van Lunsen. “Ook een derde groep is onrustig geworden. Ouders worden misleid door de foutieve informatie die online is rondgestrooid.” Wie denkt dat zijn of haar kleuter lessen krijgt over pijptechnieken, klopt logischerwijs even aan bij de leerkracht.

Vrouwen nemen niet langer genoegen met seks die niet echt plezierig was

Ook de #MeToo-golven spelen een rol, denkt Van Lunsen. Door die beweging hebben mensen hun eigen seksuele historie opnieuw bestudeerd met de bril van nu. “Sommigen hebben geconcludeerd dat bepaalde gebeurtenissen eigenlijk toch niet zo leuk waren. Vrouwen nemen niet langer genoegen met seks die niet tegen hun zin was, maar ook niet echt plezierig. Met name moeders die belabberde of zeer negatieve ervaringen hebben gehad, willen hun kinderen beschermen tegen datzelfde onheil, en trappen in de val van misinformatie.”

Wie de ui verder afpelt, komt volgens de seksuoloog terecht bij het algemene beeld van seksualiteit. In onze westerse, christelijke en door mannen beheerste maatschappij is nog altijd het eeuwenoude idee dominant dat seks gevaarlijk is, stelt Van Lunsen, en dan met name vrouwelijke lust.

“In de voorlichting zie je ook dat seks ellenlang als gevaar is gepresenteerd, met name vrouwen worden gewaarschuwd. Zij moeten zich onder meer beschermen tegen ongewenste zwangerschappen, soa’s, enge mannen. Hen wordt geleerd weerbaar te worden.”

Wat zijn de voorwaarden voor seksueel plezier?

Toch ontwaart hij de laatste jaren een kentering in de boodschap die wordt meegegeven. Meisjes leren niet alleen ‘nee’ te zeggen, er wordt meer nadruk gelegd op wat ze nodig hebben om ‘ja’ te zeggen. Wat zijn de voorwaarden voor seksueel plezier?

“Die ontwikkeling is onstuitbaar. En het grappige is, ook uit allerlei wetenschappelijk onderzoek blijkt: hoe sekspositiever en uitgebreider de voorlichting, des te beter doen kinderen het op dat vlak. Het is overduidelijk dat voorlichting is gekoppeld aan plezier in seksualiteit én veilig gedrag.”

Mensen die plezier hebben in seksualiteit, gaat Van Lunsen verder, hebben minder abortussen en soa’s. “En zij hebben minder negatieve seksuele ervaringen. Je kunt niemand voor 100 procent beschermen tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag, maar vrouwen die sekspositief leven en zijn opgevoed, overkomen minder rampen. En mannen veroorzaken zo minder rampen.”

Elke leeftijdsgroep krijgt eigen voorlichting

Wat de seksuoloog betreft, kunnen opvoeders en leerkrachten dus niet vroeg genoeg beginnen met de seksuele vorming. “Iets wat overigens meer behelst dan enkel seks, het gaat ook over grenzen en wensen in bredere zin. Zo gaat het deze week in groep acht over ‘mijn lijf is van mij, ik doe met mijn lijf wat ik wil en laat niets gebeuren wat ik niet fijn vind’.”

Die voorlichting voor groep acht komt niet bij de kleuters terecht, zegt Maike Douglas-Westland, die als invaljuf voor kleuters in de regio Utrecht staat. In de week van de lentekriebels krijgen kinderen per leeftijdsgroep informatie over een bepaald thema. “Bij kleuters gaat het niet zozeer om seksualiteit, maar meer over dingen als wat voor rituelen er thuis zijn en hoe je eruitziet. En hoe je op kleuterniveau aangeeft dat je bijvoorbeeld geen zin hebt om een knuffel te geven.”

De juf ziet de bemoeienis vanuit ouders met het onderwijs de laatste jaren toenemen. “Het wordt steeds heftiger. Bij het minste of geringste staan ouders op de stoep. Alle maatschappelijke problemen moeten in het onderwijs worden opgelost, en als we dat dan proberen te doen wordt je vakmanschap onderuit geschopt.”

Lees ook:

Seksuele voorlichting? Jongeren vinden de informatie zelf wel

Seksuele voorlichting op scholen is onder de maat, vinden jongeren. Hoe komen jongeren dan aan informatie over seks, en wat vinden ze er zelf van?

Wat doet de overvloed aan porno met ons?

Wat voor invloed heeft porno op relaties en seks? Filmmaker Vincent Boy Kars (27) ging op zoek.