Het ging helemaal mis tijdens de kennismakingstijd bij het Amsterdamse studentencorps afgelopen september, en dat was niet voor het eerst. De vereniging wil nu voor eens en voor al misstanden uitbannen.
Pijn, vernedering, onveiligheid, blauwe plekken. Heleen Vos schrok zich rot toen ze vorig jaar als aankomend bestuurder hoorde wat zich op haar vereniging achter gesloten deuren afspeelde. Excessen rond de kennismakingstijd voor nieuwe leden zetten de discussie over omgangsvormen binnen de vereniging op scherp. Onderwijsinstellingen trokken de handen van de vereniging af, de kennismakingstijd werd onmiddellijk stopgezet en, in zijn toenmalige vorm, afgeschaft.
“Mijn eerste reactie was, ‘ik heb er geen zin meer in’”, blikt Vos, voorzitter van studentenvereniging ASC/AVSV terug. De tweede: ‘dit nooit meer’. “Het werd duidelijk dat we moeten werken aan een cultuuromslag. We zijn een gesloten vereniging die heel weinig meebeweegt met de samenleving. Dat moet worden doorbroken, die omslag hebben we dit jaar ingezet.”
De stilte in het dispuuthuis
Incidenten waren er altijd al rond de kennismakingstijd. Dat weet ook de voorzitter van de reünistenvereniging Arthur Knipping. Hij werd lid in 1986. “We wisten al jaren dat er zaken gebeuren die niet door de beugel kunnen, maar dit was van een andere orde. Hier was sprake van een patroon.” Natuurlijk hoorde ook Vos eerder verhalen over excessen, maar dat bleef abstract, zegt ze. “Als je zelf lid bent van een dispuut waar dit niet voorkomt, kom je er niet mee in aanraking.”
Dat heeft alles te maken met de structuur van de vereniging. Het Amsterdamse corps is opgebouwd uit 38 disputen met elk een eigen bestuur. Het zijn de dispuuthuizen waar het misgaat, en dan vooral bij de mannendisputen. Daar, buiten het zicht van het verenigingsbestuur aan de Warmoesstraat, worden aspirantleden aan vernederende praktijken onderworpen. “Bij een deel van de disputen was het gewoon niet veilig”, zegt Vos.
Een nieuwe gedragscode
Een reeks aan maatregelen moet er nu voor zorgen dat dit nooit meer voorkomt. Om te beginnen is het eigen tuchtrecht van de vereniging hervormd. Misstanden werden voorheen onder de pet gehouden om het dispuut niet te schaden. Dat is nu omgedraaid, níet melden zorgt voor een forse strafverzwaring.
Geen Amaliafactor
Het hardnekkige gerucht wil dat kroonprinses Amalia, die volgend jaar aan de Universiteit van Amsterdam gaat studeren, tot de komende lichting bij het Amsterdamse studentencorps gaat behoren. Die geruchten hoort Vos ook, maar “ze heeft zich nog niet gemeld.” In ieder geval heeft het geen rol gespeeld bij de hervormingen die de vereniging nu aankondigt.
Disputen hebben dit jaar bovendien vooraf gedetailleerde plannen aan het bestuur moeten overleggen over hun kennismakingstijd. “Een deel van die plannen hebben we afgekeurd”, zegt Vos. Ook kunnen disputen niet meer ’s nachts over ‘hun’ aspirantleden ‘beschikken’. Ze moeten ’s avonds worden afgeleverd bij de vereniging aan de Warmoesstraat, waar vertrouwenspersonen aanwezig zijn om mee te praten hoe ze de dag hebben beleefd. Een soort curatele dus eigenlijk. “De disputen moeten het vertrouwen terugwinnen”, zegt Vos.
Brede bewustwording nodig
Dat is een zaak van lange adem, beseft Vos: “We hopen dat er bij iedereen bewustwording is gekomen en dat ze deel uit willen maken van de verandering. Dit is niet een zaak van het bestuur of van de disputen. Dit moet worden gedragen door iedereen in de vereniging.”
Bij die cultuuromslag is de reünistenvereniging nauw betrokken. Knipping heeft er goede verwachtingen van. Waar de aanpak lange tijd toch vooral neerkwam op sanctioneren en dan over tot de orde van de dag, ziet hij dat er deze keer echt is geluisterd naar slachtoffers. Er zijn wezenlijke vragen gesteld: ‘Wat vind je er zelf van? En is het zo nog leuk? “Dat is een heel andere benadering en die heeft een veel grotere kans van slagen.”
Dit is de grens
De vereniging durft het nu aan om een kennismakingstijd nieuwe stijl te houden. Garanties geeft Vos niet, maar ze heeft er wel alle vertrouwen in.
Voor disputen die toch de fout in gaan, is er een duidelijke waarschuwing. “We hebben grenzen gesteld”, zegt Vos. “Je hebt nu de kans om in te stappen. Doe je dat niet, dan ben je gewoon weg van de vereniging. Een dispuut gaat niet boven de veiligheid van onze leden. We willen dat gewoon echt niet meer.”
Vos zal dit najaar als voorzitter de kennismakingstijd begeleiden. Daarna draagt ze het stokje over aan haar opvolger. Een man, en dan ook nog een van een berucht dispuut. Juist dat lijkt haar een belangrijk signaal. “We trekken nu alles uit de kast, maar deze cultuuromslag is een proces van jaren. Dan is het ook belangrijk dat juist mensen binnen die disputen de toon zetten: dit is de nieuwe cultuur en hier willen we naartoe.”
Lees ook:
Van brallen en brassen naar veiligheid en welzijn: het studentencorps ontwikkelt zich
Het clichébeeld van brallen en brassen is aan bijstelling toe. Sociale veiligheid en welzijn is bij heel wat studentenverenigingen nu hét grote thema.
Amsterdams studentencorps breekt ontgroening af na incidenten
Nieuwe gedragscodes ten spijt, het Amsterdamse studentencorps moest vrijdag haar ontgroening afbreken wegens meldingen over grensoverschrijdend gedrag.
Essay: Het corps is vooral een warm bad
Horrorverhalen over de ontgroeningen van studentencorpsen geven een vertekend beeld, vindt ex-corpslid Viktor Frölke. Het gaat om de saamhorigheid en ‘corpsballen’ lezen heus ook weleens een boek. En een ding is zeker: studenten staan in coronatijd te dringen om erbij te mogen.
