Het is pas maart, maar de eerste signalen zijn dat het aantal nieuwe aanmeldingen aan het hbo duidelijk lager ligt dan voorgaande jaren. Dat is gezien de toch al grote tekorten aan gekwalificeerd personeel een slecht teken.
Hogescholen hebben beduidend minder nieuwe aanmeldingen ontvangen dan ze normaal rond deze tijd van het jaar hebben. Dat geldt ook voor opleidingen tot beroepen waarin nu al een schreeuwend tekort aan mensen is, zoals de lerarenopleiding (10 procent lager) of gezondheidszorg (5 procent minder aanmeldingen). Dat zijn cijfers van de hogescholenkoepel Vereniging Hogescholen.
De vereniging is er dan ook niet gerust op. “Je ziet wel vaker fluctuaties”, zegt voorzitter Maurice Limmen, “maar natuurlijk wil je dit niet. Zeker niet in de zorg en onderwijs, dat zijn vitale beroepen.”
Jan Hol, bestuursvoorzitter van de Christelijke Hogeschool Ede, is ronduit bezorgd: “Met name over studies als verpleegkunde of de lerarenopleiding Pabo. We kunnen het niet hebben dat we straks 20 procent minder personeel afleveren.”
Financiële onzekerheid
De meestgenoemde mogelijke oorzaak van de terugval is de onzekerheid waarin studenten verkeren over de financiering van hun studie. Per collegejaar 2023-24 wordt het huidige leenstelsel afgeschaft en komt er weer een beurs, maar hoe die eruit gaat zien is nog niet duidelijk. Ook niet hoe huidige studenten gecompenseerd gaan worden voor het leenstelsel. Het kabinet heeft daar 1 miljard euro voor uitgetrokken, maar in een motie vroeg de Eerste Kamer aan het kabinet meer te doen. ‘Op korte termijn’ komt minister Dijkgraaf met een brief hierover, aldus een woordvoerder van het ministerie van onderwijs.
Limmen waarschuwde al eerder voor mogelijk uitstelgedrag van nieuwe studenten, ook al omdat jongeren weer makkelijker een jaar naar het buitenland kunnen omdat de coronamaatregelen zijn versoepeld. “We roepen de politiek op om snel duidelijkheid te geven rond de basisbeurs. Mensen moeten niet verder worden gestimuleerd om uit te stellen”, zegt hij nu.
Hol van de Christelijke Hogeschool Ede denkt dat aankomende studenten wantrouwend zijn geworden. “Ze vragen zich af: wat zijn toezeggingen over de studiebeurs waard?” Ook de studentenvakbond Lsvb ziet die onduidelijkheid als een voorname reden voor aspirantstudenten om te wachten met inschrijven.
Beperkt repareerbaar
Het zijn eerste cijfers, de inschrijfbalie blijft natuurlijk nog maandenlang open. Als onzekerheid over de studiefinanciering inderdaad de oorzaak is, dan kan meer duidelijkheid vanuit het ministerie van onderwijs nog zorgen voor een inhaalslag. En ook als dat niet gebeurt, is het goed mogelijk dat de huidige dip in latere jaren wordt ingelopen, als potentiële studenten zich een jaar later alsnog zouden inschrijven.
Maar ook dan zijn de problemen nog groot. Om te beginnen zouden er dan in de zomer van 2026 fors minder afgestudeerden op de arbeidsmarkt komen. En ten tweede kunnen hogescholen in latere jaren niet zomaar opschalen om meer studenten op te leiden. Limmen wil daar nu nog niet op vooruitlopen. “Het kan de komende maanden nog alle kanten op”, zegt hij.
Universiteiten zien nog geen terugloop
Op universiteiten ligt het juist anders. Koepel Universiteiten Nederland heeft nog geen signalen dat het aantal aanmeldingen sterk zou afwijken van voorgaande jaren, terwijl juist deze instellingen geen sterke groeiambities hebben op het moment. Ze hebben de afgelopen jaren al een grote groei doorgemaakt en zitten eerder te wachten op mogelijkheden om het aantal studenten bij te sturen.
Lees ook:
Buitenlandse studenten moeten helpen het zorgtekort te verkleinen
Net als andere landen met een tekort aan verplegend personeel kijkt Nederland begerig over de grens. Er zijn heel wat verpleegkundigen die hier graag komen werken, maar hoe regel je dat op een verantwoorde manier?
Aantal Pabo-aanmeldingen loopt terug, minister noemt het lerarentekort nu ‘ernstig’
Het aantal studenten aan lerarenopleiding Pabo daalt dit jaar fors. De afgelopen jaren steeg het, maar voor komend jaar zijn we terug op het aantal van 2018, denkt demissionair minister van onderwijs Ingrid van Engelshoven. Die daling betekent dat het lerarentekort verder zal oplopen.
Het wordt almaar drukker aan de universiteit, en dat zal ten koste gaan van de buitenlandse student
De toestroom van buitenlandse studenten in het hoger onderwijs moet worden bijgestuurd, daarover is brede consensus aan het ontstaan. Maar hoe?
