Zzp'ers die in de schulden zitten, stuiten op een gesloten loket

Zzp’ers met schulden die bij de gemeente aankloppen, worden vaak weggestuurd. Dit terwijl gemeenten de plicht hebben mensen met schulden te helpen. De problemen spelen al langer. Vorig jaar bleek uit onderzoek van het ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid dat vier van de tien gemeenten schuldhulpverlening aan zzp’ers weigert. Dit is nog steeds niet verbeterd, blijkt uit een rondgang van Trouw langs branchevereniging voor schuldhulpverlening NVVK, ZZP Nederland en branchevereniging van sociale diensten Divosa.

Staatssecretaris van sociale zaken Tamara van Ark presenteerde gisteren een plan met veertig actiepunten waarmee gemeenten mensen met schulden effectiever moeten gaan helpen. Zo gaan incassokosten voor kleine boetes omlaag en moet incasso zorgvuldiger gaan. Maar met dit nieuwe plan worden de ruim 1 miljoen zzp’ers in Nederland niet geholpen, waarschuwen brancheverenigingen.

De wet gemeentelijke schuldhulpverlening (WGS) die in 2012 van kracht werd, bepaalt dat niemand zomaar mag worden uitgesloten van schuldhulpverlening. Maar volgens sommige gemeenten vallen zzp’ers hier buiten. Gemeenteambtenaren sturen ondernemers weg met het verhaal dat zij een bedrijf zijn en geen privépersoon. Pas als ze hun bedrijf opzeggen krijgen ze hulp. Ten onrechte, zegt Marco Florijn van NVVK. Zzp’ers zijn ‘gewoon mensen’ en hebben daarom recht op hulp, aldus Florijn.

Aanslagen

Met het opzeggen van het bedrijf groeien de problemen alleen maar, zegt ook Maarten Post van Stichting ZZP Nederland. Bij het opheffen komt de fiscus met aanslagen, btw moet worden afgehandeld, boekhouders en accountants moeten worden betaald. Het zou volgens hem beter zijn als ondernemers hulp krijgen zonder dat ze met hun bedrijf moeten stoppen.

Dat de ene gemeente zzp’ers wel helpt en de andere niet, komt volgens Post door een andere regeling: het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz). Daarmee kunnen ondernemers een kredietverstrekking of lening voor levensonderhoud krijgen, mits hun bedrijf nog levensvatbaar is.

Wie nog wél kansen voor zijn onderneming ziet, weet vaak de weg niet naar hulp voor het bedrijf. Uit een enquête onder de achterban van ZZP Nederland bleek deze maand dat 80 procent van de ondernemers onbekend is met de Bbz-regeling. Slechts 10 procent van de zzp’ers weet wat de voorwaarden zijn van deze regeling en voor wie die is bedoeld.

Ontbrekende kennis

Ook bij ambtenaren ontbreekt soms de specifieke kennis van deze regeling, zegt Jannie van den Berg, voorzitter van het landelijk platform voor publieke ondernemers-adviesorganisaties (PPO). Bovendien is de Bbz niet de oplossing voor alle zzp’ers met schulden. “Schulden van ondernemers liggen gemiddeld rond de 120.000 euro. Die zijn vaak hoger dan de Bbz kan opvangen en daarom is daarnaast de schuldhulpverlening ­nodig.”

Het kabinet heeft de komende drie jaar 80 miljoen euro vrijgemaakt voor de aanpak van schulden, maar dit hebben veel gemeenten volgens Van den Berg grotendeels nodig voor de particuliere schuldhulpverlening.

Door de onduidelijkheid bij gemeenten lopen problemen van ondernemers ondertussen onnodig op, zegt Jos Stuart van branchevereniging Divosa. Helemaal als je bedenkt dat ondernemers vaak pas op het laatste moment aan de bel trekken, zegt hij. “Als ondernemers naar de gemeente gaan voor hulp, is hun situatie vaak al niet meer te overzien.”

Ombudsman Reinier van van Zutphen waarschuwde begin dit jaar al dat zzp’ers nauwelijks worden toegelaten in de schuldhulpverlening. Ook hij pleit ervoor dat gemeenten in gesprek gaan met zzp’ers die met schulden kampen.

"Ik moest bij mijn ouders aankloppen om niet dakloos te worden"

Monique van Koppenhagen (38) uit Lunteren was zzp’er met schulden

Begin 2009 stapelden de schulden zich op voor Van Koppenhagen. “Ik kreeg steeds minder opdrachten, maar hield wel mijn vaste lasten.” Ze bleef hard werken als freelance projectcoördinator, in de hoop haar schulden zelf af te lossen.

Een burn-out gooide roet in het eten. “Het maakte niet uit hoe hard ik werkte. Het lukte mij niet om zelf uit de schulden te komen.”

Ze klopte in 2012 bij de gemeente aan voor hulp. Het duurde anderhalve maand voor ze bij de juiste persoon terechtkwam. “En ondertussen bleven de aanmaningen van schuldeisers maar binnenstromen.”

Buiten het financiële aspect, was het ook psychisch een zware periode voor haar. “Als ondernemer ben je gewend alles zelf te doen. Nu had ik ineens hulp van anderen nodig.”

Ze vindt dat de schuldhulpverleners hier te weinig aandacht aan besteden. “Ze kijken naar je schulden en luisteren niet naar je persoonlijke verhaal.”

Na drie jaar in de schuldhulpverlening, is Van Koppenhagen er weer helemaal bovenop. Naast haar werk als consultant, coacht ze nu zzp’ers in de hoop dat zij niet dezelfde fouten maken als zij. Zo adviseert ze anderen eerder hulp te vragen. “Hoewel het een zware periode was, heb ik er ontzettend veel van kunnen leren.”

(tekst: Jessy Burgers)

Het geduld van de Europese Commissie met Nederland raakt op

Nederland moet serieus werk maken van het verbeteren van de positie van zzp’ers, zelfstandigen zonder personeel. Die strenge aanbeveling klonk gisteren vanuit de Europese Commissie, die periodiek het economische beleid van alle EU-lidstaten kritisch bekijkt.

Dit en volgend jaar zou Den Haag de ‘prikkels moeten verminderen’ om tijdelijke arbeidscontracten af te sluiten of zzp’er te worden, vindt de commissie. Daarnaast moet het kabinet het ‘valse zelfstandige ondernemerschap aanpakken’.

In haar landenevaluaties is Brussel wel vaker gevallen over de Nederlandse zzp-praktijken, waarbij de zelfstandigen vaak moeite hebben om rond te komen en geen sociaal vangnet hebben. Maar kennelijk begint het geduld van de Europese Commissie op te raken, gezien de harde bewoordingen.

In tegenstelling tot werknemers met een dienstverband zijn zzp’ers niet of nauwelijks verzekerd tegen ziekte of arbeidsongeschiktheid en bouwen ze geen pensioenrechten op. De Europese Commissie maant Nederland om de rechtspositie van zzp’ers snel te verbeteren.

(tekst: Christoph Schmidt)

Lees ook: In de samenleving ontstaat een onderklasse met schulden

Een interview met Marco Florijn, de voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet. "Onze samenleving is steeds complexer geworden, mensen moeten meer eigen keuzes maken, meer besluiten nemen, meer eigen verantwoordelijkheid dragen. We merken dat dit niet voor alle mensen haalbaar is."