Zwevende zwarte vlekjes voor de ogen: hoe kwalijk is dat?

Een lezeres uit Utrecht (28) heeft last van zwarte vlekjes voor haar ogen. Het lijkt wel alsof ze af en toe door troebel water heen kijkt, legt ze uit. En beweegt ze haar ogen heen en weer, dan bewegen de vlekjes mee. Heel hinderlijk vindt ze het niet, maar ze is benieuwd of er misschien iets aan de hand is.

Dat vragen meer mensen zich af, merkt hoogleraar oogheelkunde Peter Ringens van het academisch ziekenhuis in Maastricht. Iedereen ziet de zwarte sliertjes namelijk wel eens voor zijn of haar ogen voorbij zweven. Staar maar eens een tijdje naar een hele lichte muur, dan komen ze al gauw tevoorschijn.

Als je ouder wordt, zeg tussen de vijfenveertig en vijftig, verandert de gelei in je oogbol. Die substantie heet ook wel glasvocht, legt Ringens uit. “Normaal is glasvocht helder, maar met het ouder worden komen er breuklijntjes op. Dit heet ook wel glasvochtvertroebeling. Het zijn de schaduwen van die breuklijntjes die de lezeres voor haar ogen ziet”, zegt de hoogleraar.

Maar het duurt nog wel even voordat de lezeres eind veertig is. Ringens: “In zo’n geval kijken we naar drie risicofactoren. Is ze bijziend? Heeft ze recent een klap op haar oog gehad? Of komen netvliesloslatingen voor in haar familie? Is het antwoord op één van die drie vragen ‘ja’, dan moet ze haar ogen binnen nu en een week na laten kijken door een oogarts. Zo niet, dan is het buitengewoon onschuldig.”

Lenzen

Wel bijziend of recentelijk een dreun gehad? Dan zijn de zwarte vlekjes mogelijk een eerste symptoom dat het netvlies langzaam loslaat. “Zolang het bij een gaatje blijft, is het te behandelen met een laser; 99 van de 100 patiënten zijn hier prima mee geholpen. Laat het netvlies echt los, dan is de schade een stuk groter”, aldus Ringens. Met een operatie moet het netvlies dan weer op z’n plaats worden gelegd.

Het lijkt erop dat de Utrechtse lezeres in de gevarenzone zit. Ze draagt namelijk lenzen. “Als je op die leeftijd lenzen draagt, is de kans groot dat je bijziend bent. Ik adviseer haar naar een oogarts te gaan zodra ze daar de gelegenheid toe heeft.”

Netvliesloslating kan gedeeltelijk gezichtsverlies tot gevolg hebben. Het is daarom belangrijk dat mensen vroeg alarm slaan. Bij twijfel gewoon even langsgaan bij de oogarts. Die druppelt een middeltje in het oog, waardoor de pupil verwijdt. Met een lampje en vergrootglas kan de arts direct het netvlies beoordelen.

De jonge lezeres stoort zich nog niet aan de zwarte vlekjes voor haar ogen. Maar ouderen kunnen continu last hebben van vlekjes die samenpakken tot donkere wolken. Computeren of lezen is nauwelijks meer te doen. Bij deze groep neemt de glasvochtvertroebeling toe door ouderdom. Hoewel bij hen geen gevaar is voor netvliesloslating, kunnen zij in aanmerking komen voor een operatieve ingreep.

“Toch is mijn eerste advies om te kijken of de natuur het opruimt”, zegt Ringens. “Bij een operatie bestaat altijd het risico dat er iets mis kan gaan. Wacht zeker een paar maanden en laat het lekker gebeuren. Doorgaans verdwijnt het vanzelf.” Helaas kan niemand iets doen om de zwarte vlekjes te voorkomen.

De lezeres dacht zelf dat de vertroebeling misschien veroorzaakt wordt door vermoeidheid. Ringens helpt haar snel van dat idee af.

“Dat is een dooddoener. Het is niet simpelweg even rust nemen en dan gaat het weer weg.” Wel is het zo dat je de sliertjes sneller opmerkt als je moe bent. Je kunt ze dan ook minder goed negeren, waardoor je er meer last van hebt.