Zwarte Piet opnieuw voor de rechter
Is een debat de beste methode om de traditie waarin Sinterklaas Zwarte Pieten als knecht heeft aan te passen? Of moet die 'racistische karikatuur' verboden worden? Afgelopen najaar lukte het voorstanders van een verbod niet de rechter te overtuigen. Daarom togen zij gisteren opnieuw naar de rechtbank in Amsterdam.
"De figuur van Zwarte Piet moet verdwijnen", zo stak Perez Jong Loy, in het dagelijks leven welzijnswerker, van wal namens de tegenstanders van Zwarte Piet. "Die zorgt ervoor dat blanke kinderen met de paplepel een superioriteitsgevoel ingegoten krijgen."
"Nederland heeft een racisme-probleem, maar weigert dat te erkennen", voegde documentairemaakster Sunny Bergman daaraan toe. "Een verbod op Zwarte Piet kan werken als breekijzer."
Bodemprocedure
Strikt genomen ging de rechtszaak niet over zo'n verbod, maar alleen over de vraag of burgemeester Van der Laan afgelopen najaar terecht een evenementenvergunning heeft verleend voor de intocht van Sinterklaas in Amsterdam.
Tegenstanders van Zwarte Piet hadden toen al bezwaar aangetekend tegen die vergunning en er een kort geding tegen aangespannen, beide tevergeefs. Daarom zochten ze nu hun heil in een bodemprocedure bij de bestuursrechter - met als inzet dat het komend jaar anders gaat bij de intocht.
Volgens de juristen van de gemeente Amsterdam was de zaak eenvoudig. Een evenementenvergunning kan alleen geweigerd worden als openbare orde en veiligheid in het geding zijn. De burgemeester heeft dus gewoon niet de instrumenten om een intocht met Zwarte Pieten te verbieden.
Maar de tegenstanders zagen dat anders. Hun jurist, Frank King, haalde er een serie internationale verdragen en richtlijnen bij die racisme en discriminatie verbieden. Die had Van der Laan bij zijn overwegingen rond het verstrekken van de vergunning moeten betrekken, betoogde hij.
Debat
Maar het echte twistpunt was in feite iets anders. Sinterklaas is een traditie die zich blijft ontwikkelen, schreef Van der Laan afgelopen najaar al, en die ontwikkeling wordt niet bepaald door bestuurders of rechters, maar door de samenleving. Dat standpunt werd gisteren herhaald door Riccardo Osterwald, jurist bij de gemeente. "Sinds afgelopen najaar is het maatschappelijk debat losgebarsten, en dat is precies wat er moet gebeuren."
Achter de schermen wordt in het stadhuis nog steeds gesproken over de invulling van de intocht van Sinterklaas, vertelde Osterwald, ook met tegenstanders van Zwarte Piet. Maar over de uitkomst van die gesprekken wilde hij niets zeggen, en King en zijn medestanders in de rechtszaak - die niet bij die gesprekken zijn - hebben daar weinig vertrouwen in. "Er zullen komend najaar toch weer Zwarte Pieten bij de intocht zijn."
Sowieso zien de tegenstanders van Zwarte Piet niets in zo'n maatschappelijk debat. "Hoe lang moeten we nog debatteren voor er iets verandert?" verzuchtte Jong Loy. "Het debat verhardt alleen maar, iedereen zet de hakken in het zand", vulde Bergman aan. "Het is goed als er nu met de vuist op tafel geslagen wordt met een verbod." Gisteren gebeurde dat nog niet: de uitspraak laat zes weken op zich wachten.
Een internationale discussie
Heel even lijkt het vooral een Amsterdamse kwestie: begin oktober maken 21 mensen bezwaar tegen de intocht van Sinterklaas en zijn Zwarte Pieten in de hoofdstad. Maar binnen de kortste keren is het een landelijke en zelfs internationale discussie: mensenrechtenonderzoeker Verene Shepherd, verbonden aan de Verenigde Naties, noemt een feest met Zwarte Pieten een 'terugkeer naar de slavernij'. Een petitie op Facebook vóór Zwarte Piet (de 'Pietitie') krijgt intussen twee miljoen likes. Amsterdam besluit 'krompraat, kroeshaar, dikke lippen, oorringen' te mijden, maar de intocht gaat door, mét Zwarte Pieten.
