Zonder vrijheid is onze veiligheid niet veel meer dan een illusie

Deze week waren mijn partner en ik op weg naar huis na een Griekse vakantie. Ik mocht op het vliegveld rustig doorlopen en werd in het voorbijgaan zelfs nog vriendelijk toegeknikt door de douanier, maar mijn partner werd tegengehouden. 'Passport please!' klonk het streng. Mijn partner heeft behalve een Egyptisch paspoort een Nederlandse verblijfsvergunning, en mag daarmee dus net als ik vrij reizen in het Schengengebied, zo moest uiteindelijk ook de douanebeambte erkennen, maar blijkbaar was zijn uiterlijk verdacht genoeg om hem uit de rij te pikken. Ik was - en dan druk ik me nog voorzichtig uit - niet bepaald te spreken over het optreden van de Griekse douanier, maar mijn partner zelf kon er wel begrip voor opbrengen. "Met zoveel vluchtelingen moeten ze nu wel strenger controleren", zei hij gelaten.

Toen ik na thuiskomst dit verhaal aan een collega vertelde, kreeg ik nogmaals te horen dat het toch niet zo gek was dat men dezer dagen extra voorzichtig is. "Voor hetzelfde geld heeft hij een kalasjnikov in zijn koffer. Kijk maar naar wat er in de Thalys is gebeurd!"

Een dikke duizend kilometer verderop wordt in het Hongarije van Viktor Orbán precies diezelfde angst gepredikt. Islamitische migranten zijn niet welkom in Hongarije, want onchristelijk en misschien wel terrorist, crimineel, of besmettelijk ziek. Dus pas op wie je binnen laat, luidt daar de boodschap. Met griezelige uitwassen als aparte, extra ontsmette treinwagons voor migranten en muren van prikkeldraad als gevolg.

Ondertussen wordt ook dichter bij huis steeds harderop getwijfeld aan de houdbaarheid van het verdrag van Schengen. Begrijpelijk misschien, in deze turbulente tijden. Maar al te vaak worden daarbij migratie en terrorisme in één adem genoemd, terwijl dat toch echt twee zeer verschillende zaken zijn, die een verschillende aanpak vragen. En te gemakkelijk wordt daarbij voorbijgegaan aan het fundament dat het verdrag van Schengen vormt voor de rechtsstatelijkheid van ons verenigd Europa.

Sterker nog, die rechtsstatelijkheid lijkt steeds vaker op de laatste plaats te komen. Zo pleitte Europarlementariër Ciotti deze week voor een Europees detentiekamp voor jihadisten, een Frans 'Guantánamo', waar Syriëgangers en andere geradicaliseerde personen (al dan niet preventief) zouden moeten worden opgesloten. Alsof de wereld met dat andere Guantánamo daar in de Cariben zo vreselijk veel is opgeschoten, behalve dat het nog meer olie op het vuur van de vijand heeft gegooid.

En dan de Belgische premier Michel, die naar aanleiding van de verijdelde aanslag op de Thalys oproept tot nauwere samenwerking tussen België, Frankrijk, Duitsland en Nederland in de strijd tegen terrorisme, en meer controles wil in internationale treinen. Michel gaat zelfs zo ver om te zeggen dat zonder veiligheid vrij verkeer geen zin heeft.

Ik vrees dat velen dat tegenwoordig met hem eens zullen zijn. Een gevaarlijke ontwikkeling, wat mij betreft. Want geven we daarmee terroristen niet precies waar ze op uit zijn: de destabilisering van onze Europese rechtsstaat, door ons te laten leiden door angst?

Geloven dat er geen veiligheid kan bestaan zonder vrijheid, wordt wel eens naïef genoemd. Ik denk dat het omgekeerde geloven minstens zo naïef is. Zonder vrijheid is veiligheid immers niets meer dan een illusie.

undefined