Zonder taboes vechtscheiding te lijf

Praat met André Rouvoet over vechtscheidingen en hij begint al snel over de film 'Kramer vs. Kramer'. In die klassieker uit 1979 spelen Dustin Hoffman en Meryl Streep ouders die uit elkaar gaan. Hun advocaten slepen hen ongevraagd mee in een moddergevecht dat ten koste gaat van hun kind. Dat is volgens Rouvoet precies hoe het niet moet. "In de rechtszaal worden ouders in de bokshouding geduwd. Daardoor escaleert de boel vaak. Daar wil je vanaf."

Het is een van de inzichten waarmee Rouvoet vandaag aan zijn nieuwste klus begint. Op verzoek van minister Stef Blok (veiligheid en justitie) en staatssecretaris Martin van Rijn (volksgezondheid) zal hij de komende maanden met alle instanties die bij scheidingen zijn betrokken, concrete voorstellen bedenken om vechtscheidingen en daaruit volgende kindtrauma's tegen te gaan. Daarmee doet Rouvoet, oud-minister van jeugd en gezin namens de ChristenUnie, alvast huiswerk voor het nieuwe kabinet.

Anti-vechtscheidingsideeën

De opdracht vloeit voort uit een motie die PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt twee jaar geleden kreeg aangenomen. De hele Tweede Kamer steunde zijn voorstel om een Divorce Challenge uit te schrijven, een oproep aan de samenleving om met anti-vechtscheidingsideeën te komen. Dat leverde vijfhonderd zeer gevarieerde suggesties op. Rouvoet kijkt nu welke plannen zinvol en uitvoerbaar zijn.

Hoeveel ouders en kinderen er bij vechtscheidingen betrokken zijn, is moeilijk te zeggen omdat veel buiten het zicht van de overheid gebeurt. In 2015 zetten stellen zo'n 36.000 echtscheidingsproducedures in gang. Daarnaast gaat nog een onbekend aantal ongetrouwde stellen met kinderen uit elkaar. Tien tot vijftien procent van de relatiebreuken eindigt in hevig geruzie en nauwelijks contact.

Het lastige is dat strijdende ouders vaak pas in beeld komen als zij hun problemen uitvechten voor de rechter, aldus Rouvoet. Terwijl er al veel gesteggel aan vooraf kan zijn gegaan, met grote gevolgen voor de kinderen. "De vraag is hoe in al die fases kan worden voorkomen dat het kind wordt geschaad."

Gemeentelijk scheidingsloket

Daarvoor ziet Rouvoet taken weggelegd voor heel maatschappelijk Nederland. Woningcorporaties kunnen ouders die in scheiding liggen te hulp schieten, evenals hypotheekverstrekkers. Er kan meer gewerkt worden met een gezins- of kindadvocaat in plaats van met twee advocaten de ouders afzonderlijk verdedigen. En waarom niet experimenteren met een gemeentelijk scheidingsloket?

"Voor mij zijn er geen taboes", zegt Rouvoet. "Misschien moet de overheid zich juist wél met ouders gaan bemoeien als ze elkaar in de haren vliegen. Ik las dat notarissen een anti-vechtscheidingsclausule in de huwelijkse voorwaarden voorstellen. Laat dat maar op tafel komen. Ik ben niet per se uit op ingrijpende wetswijzigingen, maar als het nodig is, herschrijven we het hele Wetboek van burgerlijke rechtsvordering."

Rouvoet is tegelijkertijd voorzichtig over wat hij kan bereiken. "Er is geen panacee en het systeem is de niet de veroorzaker van alle ellende. Uiteindelijk is het aan de ouders." Hij hoopt vooral met concrete aanbevelingen te komen die ouders doen inzien dat hun geruzie niet in het belang van hun kind is. "In 'Kramer vs. Kramer' zit een moment waarin een van de ouders tijdens de rechtszaak denkt: waar ben ik mee bezig? Ik hoop dat we over een tijd naar die film kijken en denken: dat deden we toen zo, maar nu niet meer."

DIVORCE CHALLENGE

Een oproep aan de samenleving leverde vorig jaar 500 ideeën op over hoe te voorkomen dat scheidingen in vechtscheidingen uitmonden en kinderen in de knel komen te zitten. Experts, jong en oud, wezen bij deze Divorce Challenge vijf inzendingen aan die verder worden uitgewerkt. Het gaat om een digitaal platform voor stellen die twijfelen over hun relatie, een scheidingsprotocol voor scholen, afstemming tussen de ouders over de behandeling bij de rechtbank, ouder-kind-therapie na de scheiding en betere begeleiding tijdens de rechtsgang.

Lees ook:

Forse groei vechtscheidingen: Mensen vinden elkaar niet meer (september 2015)