Zo voorkwam de MIVD de Haagse hack van de Russen

Een Russische hack die wordt afgewend door een contra-inlichtingenoperatie van de Nederlandse geheime dienst. Een gebeurtenis zoals deze vindt altijd in absolute stilte plaats. Dit keer niet. Directeur Onno Eichelsheim van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) deed nauwgezet uit de doeken wat er dit voorjaar exact is gebeurd.

Op dinsdag 10 april arriveren vier mannen vanuit Moskou op luchthaven Schiphol. Ze zijn in bezit van diplomatieke paspoorten en worden opgewacht door een medewerker van de Russische ambassade.

Een dag later krijgt de MIVD de tip van de Britse collega’s deze Russen nauwlettend in de gaten te houden. Dat gebeurt. De Nederlandse dienst identificeert de mannen als officieren van de Russische militaire inlichtingendienst GROe. Woensdag 11 april huren de vier een Citroën C3. Ze checken in bij het Marriott Hotel in Den Haag.

Interesse in de buur

Dat hotel ligt aan de Johan de Wittlaan in Den Haag, schuin tegenover het Catshuis. Maar, zo blijkt uit inlichtingenwerk, de Russen zijn geïnteresseerd in een andere buur: de OPCW. Deze internationale Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens doet in die periode onderzoek naar het gebruik van gifgas in het Syrische Douma, begin april. Rusland steunt de Syrische president Bashar al-Assad, die ervan wordt verdacht deze gifgasaanvallen te hebben uitgevoerd. Ook doet de OPCW onderzoek naar de moordpoging op de Russische dubbelspion Sergej Skripal, die in maart in het Britse Salisbury werd vergiftigd met het zenuwgas novitsjok.

Gedurende die week wordt voor de MIVD duidelijk dat de Russen bezig zijn met een close access hack-operatie, zoals Eichelsheim dat noemt. Op vrijdag 13 april parkeren de spionnen hun gehuurde auto bij het Marriott Hotel, zo dicht mogelijk bij het naastgelegen OPCW. Dat is voor de agenten van de MIVD voldoende reden om die dag om 16.45 uur in actie te komen en de mannen aan te houden.

Hun kofferbak van de auto blijkt vol ‘hoogwaardige apparatuur’ te liggen, geschikt om wifi-netwerken op afstand te hacken. De MIVD is ervan overtuigd dat de Russen op deze manier het computersysteem van de OPCW wilden infecteren. Eichelsheim: “Er ontstond een directe dreiging. Onze taak als inlichtingendienst is voorkomen dat dergelijke cyberoperaties slagen.”

Nog diezelfde dag worden de vier mannen ‘het land uit begeleid’, zoals dat officieel heet. Arresteren was niet aan de orde, aldus Eichelsheim. Het ging de inlichtingendienst om het verijdelen van de hack, wat is gelukt.

Niet op vakantie

Volgens de MIVD-baas zijn er inmiddels meer dan voldoende aanwijzingen die erop duiden dat de mannen geen toeristisch bezoek aflegden. Ze hadden vele telefoons en 20.000 euro en 20.000 dollar op zak. Eichelsheim: “Ze waren hier niet op vakantie.”

De Nederlandse inlichtingendienst heeft hun paspoortgegevens. Opvallend is dat er twee opeenvolgende paspoortnummers tussen zitten: 0135555 en 0135556. De MIVD beschikt ook over de telefoons van de mannen, ondanks dat een van de Russen heeft geprobeerd mobieltjes onschadelijk te maken.

Uit onderzoek blijkt dat meerdere telefoons voor het eerst zijn geactiveerd op maandag 9 april, een dag voor vertrek naar Nederland. Een telefoonmast in Moskou heeft de mobieltjes die dag gedetecteerd, om precies te zijn in de straat bij een bekende kazerne van de GROe. Een van de Russische spionnen had volgens de MIVD een taxibonnetje bij zich voor een ritje van die kazerne naar het vliegveld, met datum 10 april.

Op weg naar Spiez

Er is meer. De MIVD vond op de laptop van een andere Russische spion een foto waarop hij te zien is in ­Brazilië tijdens de Olympische Spelen van 2016. Bij dat evenement werden meerdere Russische atleten geweerd vanwege dopinggebruik. De computer laat ook zien dat de geheime agent in december 2017 aanwezig was in Kuala Lumpur, in een gebied met veel organisaties die zich bezighouden met het MH17-onderzoek.

Het was de bedoeling dat de Russen na de hack van de OPCW zouden doorreizen naar Zwitserland. De MIVD vond treintickets, te gebruiken op 17 april. Uit laptopgegevens blijkt dat het doel van de mannen een laboratorium in Spiez was. Daar werd destijds namens de OPCW onderzoek gedaan naar zowel de Skripal-zaak als de Syrische gifgasaanval.

Voor de vier Russen werd het geen treinreis naar Zwitserland, maar een vlucht naar Moskou. “Hierdoor hebben we de OPCW beschermd en ernstige schade voorkomen”, aldus Eichelsheim.

Lees ook:

Nederland pakt valsspeler Rusland ongekend keihard aan

Inlichtingendiensten bestrijden elkaar doorgaans in stilte, maar Nederland en zijn bondgenoten maken nu een uitzondering voor Rusland. Ze lijken de Russen niet langer als respectabele rivaal te beschouwen, maar als een soort maffiose tegenstander.