'Zo'n visje als dit deden we vroeger in een half uurtje'

Medewerkers van het Fries Natuurmuseum, het Noorderdierenpark en het Natuurcentrum van Ameland zijn druk aan het werk om het dertig ton zware zoogdier in kleine stukken te snijden. De potvis is nu een gezamelijk project van de drie instellingen. Het is de bedoeling dat het skelet in de toekomst tussen de verschillende instanties gerouleerd wordt. “De onderlinge samenwerking verloopt perfect. De nadere afspraken moeten nog gemaakt worden, maar daar maak ik me geen zorgen over”, zegt de conservator van het Fries Natuurmuseum Johan Fokkema.

Medewerker Christiaan Walen krijgt bij het villen van het beest een enorme stroom bloed in zijn gezicht. Het deert hem niet. “Je let er niet eens meer op. Dit is gewoon uniek om aan mee te werken. Er spoelen gemiddeld tien van dit soort potvissen per eeuw aan!”

Het verwerken van het vijftien meter lange beest verloopt voorspoedig. De kostbare ivoren tanden zijn inmiddels verwijderd, zodat bewaking op het strand niet meer nodig is. De darmen van de potvis liggen eruit en de huid wordt er vanaf gehaald. Het is de bedoeling dat het zoogdier vandaag verder het strand wordt opgesleept, zodat de hele dag gewerkt kan worden. Nu houdt het hoog water de villers nog tegen. De kop zal dan van de romp gescheiden worden en beetje bij beetje wordt het zoogdier dan van het eiland afgevoerd. “De tien medewerkers werken er hard aan om vrijdag de hele potvis gevild te hebben. Het skelet gaat dan naar het Fries Natuurmuseum in Leeuwarden die voor de verdere preparatie zorgt”, aldus Johan Krol, educatief medewerker van het Natuurcentrum van Ameland.

De potvis trekt op het strand veel publiek. De stank en de onsmakelijke aanblik houdt de mensen niet tegen. “Ik moet toch aan de kindereen kunnen vertellen dat ik het gezien heb”, vertelt een bezoeker. Met verbazing wordt door het publiek ook de anderhalve meter lange penis van het beest bekeken. “Het schijnt dat ze er in China goud voor betalen, omdat het vlees goed voor de potentie is.”

Ook een lagere school-klas is naar het schouwspel komen kijken. Veel kinderen houden hun neus dicht en zijn blij dat ze weer weg kunnen. Wel luisteren ze naar de verhalen van oud-walvisvaarder Frank van Leeuwen. Hij beziet het villen met een zekere ironie. “Ik heb acht jaar op de bekende walvisvaarder de 'Willem Barentsz' gevaren. Zo'n visje als dit deden we toen in een half uurtje.”

Ter illustratie komt het oude fotoboek er ook nog even bij. Op Ameland zijn er nog zo'n dertigtal oud-walvisvaarders. Kenners van wie Johan Fokkema graag gebruik maakt. “Eén van de oud-walvisvaarders heeft nog een filmpje over het oorspronkelijke werk. Dat is heel nuttige informatie voor ons.”

“Alles verliep als een fluitje van een cent. Bij hoog water hebben we de potvis van de zandbank weggesleept en een shovel heeft hem op het strand getrokken”, vertelt Johan Krol.

Was het prijskaartje in eerste instantie nog een groot struikelblok voor de berging, aan het slot viel het toch nog mee. De gemaakte kosten worden onderling verdeeld en de medewerking van lokale instanties is groot, omdat de berging een puur noordelijk project is geworden! De man met de shovel heeft plotseling een uurtje tijd, de plaatselijke slager stelt zijn messen ter beschikking en de veerboot-maatschappij Wagenborg is bereid het vleesafval belangeloos over te zetten. Ook het destructiebedrijf NTF uit het Friese Bergum gaat de stukken spek, orgaan en vlees gratis verwerken.

“Nu de potvis in de buurt blijft, dragen wij ons steentje ook bij. Bij de vorige potvis, zo'n vier jaar geleden, hebben we echt ontzettend veel problemen gehad bij de verwerking van grote stukken huid. Nu gaan ze de stukken spek in stukken van dertig centimeter snijden en dan is het verder geen probleem meer”, aldus directeur D. Kloosterboer.