Zijn we milder over Lance Armstrong geworden?

Het is diep in de nacht, de nacht van 11 op 12 oktober 2012. 'Zo', schrijf ik. 'Het smerigste tijdperk (1998-2010) in het wielrennen is dan nu geboekstaafd (...) Duizend pagina's onversneden dopingdocumentatie. (...) hallucinerend van lengte en schokkend van inhoud (...) Het heeft op mij de impact van een pletwals.'

Crimineel

In het stuk staat het woord 'crimineel'. Na bekentenissen van voormalig ploeggenoten staat vast dat Lance Armstrong ze dwong tot dopinggebruik, omdat hij wilde winnen en daar een sterke ploeg voor nodig had.

Crimineel. Nogal een woord.

Drie jaar eerder - in 2009 - rolt Armstrong over de finish in Bourg-Saint-Maurice. Zijn comeback in de Tour de France heeft al voor veel opwinding gezorgd. Ook bij de Fransen, die hem vaak hebben bespuugd en beschimpt vanwege dopingverdenkingen.

Rockster

In Bourg-Saint-Maurice schreeuwt als elke dag de Tour-omroeper zijn keel schor van opwinding. 'Madames et monsieurs! Le retour de LANCE!' De renner die met zeven Tourzeges groter is dan zijn sport, danst weer op de pedalen. De koers heeft haar grote rockster terug.

Armstrong stopt die middag na de streep precies naast mij. In de media-chaos is het een duwen en trekken. Ik moet leunen op de schouder van Lance om mezelf staande te houden. Stof op zijn gezicht, grijze haren op zijn slapen, een straaltje zweet dat langs zijn nek loopt. "Ik heb het ongelooflijk naar mijn zin", zegt Armstrong in de brandende zon. "Ondanks het feit dat ik niet meer onverslaanbaar ben zoals vroeger."

'Goed dat hij terug is. Dat denk ik', staat in het boek dat ik schreef over die Tour.

Usada

Direct na de onthullingen van het Amerikaanse anti-doping agentschap Usada in oktober 2012 volgen de ontwikkelingen elkaar in hoog tempo op. Nog diezelfde week heft de Rabobank haar wielerploeg op. Voormalige Rabo-renners als Michael Boogerd, Thomas Dekker en Michael Rasmussen raken in het nauw en bekennen doping te hebben gebruikt. Oud-minister Winnie Sorgdrager leidt een onderzoekscommissie. Uiteindelijk bekent Armstrong in januari van 2013 in een tv-programma met Oprah Winfrey al zijn Tourzeges te hebben gereden met doping, van epo, tot groeihormonen en bloedtransfusies.

Ik ben aanvankelijk spijkerhard ('crimineel'), maar met de jaren begint dat te kantelen. Er komt twijfel en nuance, en oog voor de hypocrisie. Internationale sportbonden - van wielrennen, atletiek en voetbal - en hun bestuurders blijken nog veel verdorvener te zijn, met hun doofpotten en hun geldzucht ten koste van anderen.

Wat doet vijf jaar met je mening? Wat voor invloeden zijn er? Ik ga te rade bij twee voormalige profrenners en een filosoof.

Journalisten zwegen

"De boeven bij die sportinstanties lieten het gebeuren", zegt oud-renner Thomas Dekker. "Lance is voor het leven geschorst, maar de bondsbestuurders die hun ogen sloten, de managers die het gebruik aanspoorden en de journalisten die zwegen... Niemand deed iets."

"Lance was de grote vis", zegt oud-renner Matthé Pronk. "Later bleek hij niet de enige."

"Armstrong", zegt filosoof Coen Simon "werd een schakel in de winstmaximalisatie van de sport."

Niettemin, stelt Simon, de mens heeft een eigen wil en is een autonoom figuur. Nooit alleen maar slachtoffer van 'de grote klootzakken' van de 'overkoepelende instanties'. Simon: "Zo kom je onrecht wel op het spoor. De ontmaskering van de sport is pas net begonnen. Dus is het goed om deze zaak ook nu nog van alle kanten te blijven bekijken. Maar niet om Lance' daden anders te beoordelen."

Tekst gaat verder onder de foto

Grootste wielerheld

Op 11 oktober 2012 was Dekker 28 jaar. Hij reed die dag een etappe in de Ronde van Peking. Hij was, na een tweejarige dopingschorsing, geen schim meer van de talentvolle renner die hij ooit was. In 2014 stopte hij definitief. Over zijn roerige, met doping geïnfecteerde carrière schreef hij 'Mijn gevecht', dat een bestseller werd.

Dekker: "Doordat de grootste wielerheld na zijn loopbaan gepakt werd, kon ik met mijn boek volledige openheid geven."

Machtsmisbruik

Coen Simon, een filosoof met een brede interesse in sport, zegt: "Ik vind Lance nog steeds een goede sporter, maar zijn handelwijze vind ik nog steeds niet kies. Hij misbruikte zijn macht en dwong andere wielrenners tot clandestiene handelingen. Die daden konden niet door de beugel. Wel moet je mensen kunnen vergeven."

Dekkers collega Matthé Pronk was tussen 1999-2012 profrenner. Hij stopte onder meer omdat hij de associatie met dopinggebruikers beu was. Pronk zegt: "Ik ben niet rancuneus, maar veroordeel nog steeds wel wat er is gebeurd. Ik ben ook niet anders naar Lance gaan kijken. Lance is voor mij geen über-boef. Hij had pech dat hij tegen de lamp liep. Maar ik heb nog altijd geen centje medelijden met deze jongens."

Schone prof in het vuile milieu

Pronk stapte in januari 2013 uit de anonimiteit. Als je wielerinsiders vroeg naar de schoonste renner die ze kenden, dan wezen er veel naar Pronk. Hij vertelde een ontnuchterend verhaal over de schone prof in het vuile milieu, die doorkreeg dat collega's zover gingen dat ze niet geteste medicijnen gebruikten om de concurrenten te snel af te kunnen zijn. Diezelfde week verscheen hij met zijn vrouw in het tv-programma 'De Wereld Draait Door'.

"We konden in die tijd naar elke talkshow", zegt Pronk. "Maar één keer was genoeg. Ik wilde het niet mijn strijd maken. Ik wilde verder met mijn leven. Ik hoopte dat de sport zou verbeteren. Ik betwijfel of het gelukt is. Wel is duidelijk geworden dat de waarheid je altijd achterhaalt. Dus: denk even na voordat je doping gebruikt, want straks sta je na je carrière met je bek vol tanden."

Podcast

Armstrong kwam de voorbije zomer voor het eerst echt terug bij de koers, met zijn podcast. Elke dag becommentarieerde hij met deskundigheid, zelfspot en humor vanuit Amerika de Touretappe van de dag. Opvallend: geen noemenswaardig zelfbeklag.

Dekker denkt dat die podcast ook onderdeel is van Lance' strategie om weer werkzaam te kunnen zijn in de wielersport. Een poging om de schorsing ongedaan te maken.

Pronk: "Hij moet toch verder met zijn leven en deze postcast is een manier. Ik heb er geen problemen mee. Hij dringt zich aan niemand op."

Slachtoffer-dader

Dekker: "We vergeten vaak dat er een echt persoon achter schuil gaat. Lance is ook gewoon een man met kinderen, een vrouw en een ex-vrouw. Niet al onze keuzes zijn even slim. En bij de één hebben die een groter effect dan bij de ander."

Simon vergelijkt het met de slachtoffer-dader-ontmoeting. "Je ziet elkaars menselijkheid", zegt Simon. "Lance was eerst een poppetje in een verhaal, dat het laatste oordeel had gekregen. Hij was schuldig en het verhaal klopte. Via de podcast wordt het contact met hem menselijker. Je komt op hetzelfde niveau als hij."

"Het heeft zin om die nuance te laten zien", vervolgt Simon. "Door te laten zien dat de mens uit meer bestaat dan alleen de fout die hij heeft gemaakt."

Voor het leven geschorst

Armstrong is voor het leven geschorst en de Tour-organisatie zette een streep door zijn zeven zeges waardoor er alleen geen Tour-winnaars zijn in de Eerste en Tweede Wereldoorlog en in de Lance-jaren. Andere dopingovertreders, zoals Marco Pantani, behielden hun plek op de winnaarslijst.

"Ik snap wel dat er gestraft moet worden", zegt Simon, "maar de straf is buitenproportioneel, net als de hoon."

Dekker: "Een ex-doper draagt zijn verleden altijd mee. Daar kom ik nu ook achter. We hoeven niet jaloers op hem te zijn. Zijn hele leven is weggevaagd. Dat ze die Tourzeges afnemen, daar kan ik nog een beetje inkomen, maar een schorsing voor het leven? Ik denk dat hij geen gevaar meer is voor de wielersport."

"Ach", zegt Pronk, "Lance, die trekt zijn plan wel. We hoeven geen medelijden te hebben. Heb ik in elk geval niet."

Oordeel heroverwegen

Het komt wel goed met Armstrong, denkt Simon. "Het is mooi dat mensen na jaren kunnen terugkijken en in staat zijn hun oordeel te heroverwegen."

"Er zal een groep kennissen en vrienden zijn die het hem vast hebben vergeven", zegt Pronk. "Er zullen genoeg mensen om hem heen zijn die hem respecteren en alles nuanceren. Op die manier kan hij verder in het leven."

Nando Boers

Nando Boers (46) is sportjournalist voor onder meer Trouw. Hij schreef verschillende boeken over wielrennen, waaronder 'In de Tour' (LJ Veen 2010). Ook was hij nauw betrokken bij de bioscoopfilm 'Nieuwe Helden' (2014), een documentaire over de Nederlandse wielerploeg Argos-Shimano in de eerste Tour de France na de val van Lance Armstrong.

Lees ook: Tourcommentator Amstrong weet waar het stinkt