Zelfstandig ondernemer worden in de bajes

Vooralsnog wil 'De Marwei' zich richten op toekomstige zelfstandig ondernemers die zich bezig houden met kunst, maar dan wel met een kleine 'k'. Een winkeltje in keramiek, een entertainer voor bruiloften en partijen, of bandleider van een popgroep zijn de speerpunten van de begeleiders. Daarnaast wil een aantal gedetineerden een sportschool opzetten, een vertaalbureau beginnen en een bedrijf in software starten.

“Uit het verleden is gebleken dat gedetineerden meer kansen hebben als zelfstandig ondernemer. Voor de officiële arbeidsmarkt hebben ze toch wel een stempel. Het blijkt uit een aantal ervaringen uit het verleden dat de kleinschalige creatieve sector veel mogelijkheden biedt. Zo is een ex-gedetineerde van ons net een galerie met een pottenbakkerij gestart”, vertelt Piet van Houten, hoofd van het sociaal-cultureel werk in 'De Marwei'.

Voor de opleiding komen alleen langgestraften in aanmerking: gedetineerden die langer dan zes maanden moeten zitten. Dat heeft een praktische reden. “De opleiding duurt zeker negen maanden. De helft van de 250 gedetineerden zit hier vijf jaar of langer, logisch dat deze mensen de meeste ondersteuning nodig hebben in een voor hen 'veranderde' maatschappij. Wel letten we erop dat ze deze opleiding in het laatste deel van hun detentie krijgen. Als iemand nog twintig jaar moet zitten, heeft het natuurlijk geen enkele zin”, vertelt Van Houten.

Hoop

Voor de gedetineerden biedt de opleiding hoop op een toekomst na hun gevangenschap. Jimbo is bezig in zijn detentietijd bandleider te worden. Daar komt meer bij kijken dan een goed muzikaal gevoel. Naast uitgebreide muzieklessen krijgen de gedetineerden les in bijvoorbeeld zaalboekingen, BTW-berekeningen en het maken van financiële afspraken. “Muziek heb ik mijn hele leven gespeeld, de gitaar was altijd mijn beste vriend. Ik heb veel in de bak gezeten door een aantal stommiteiten. Een eigen band is nu wat ik wil, maar daar komt veel bij kijken. Misschien lukt het op deze manier want dat is toch wel waar je op hoopt. Dan wordt mijn leven buiten eindelijk een succes.”

Papiertje

De grote verwachtingen van de deelnemers van de opleiding noemen de docenten een probleem. “Als docent ben je constant met de jongens bezig dat ze wel reëel moeten blijven denken. Met dit papiertje op zak beloven we ze absoluut geen roze bergen. Die bestaan voor ex-gedetineerden ook niet. We zeggen dan ook altijd tegen ze dat ze in het klein moeten denken en niet in het groot”, zegt docent muzikale expressie Sietze Bandringa.

De opleiding is een combinatie van theorie en praktijk. Aan allochtonen worden extra lessen Nederlands gegeven. Daarnaast wordt in samenwerking met de Kamer van Koophandel en het Instituut voor het Midden-en Kleinbedrijf speciale begeleiding geboden in het zelfstandig ondernemerschap.

Begeleider Nanja Willemsen van 'De Marwei' voorziet toch nog een zware kluif. “Bij ons krijgen ze goede begeleiding. Dat is ook nodig want de gedetineerden moeten nog van alles leren op het gebied van boekhouding, marketing en hun eigen PR.” In de meeste gevallen hebben de gedetineerden nog geen kennis van het ondernemerschap. “De geselecteerden worden voornamelijk gekozen op motivatie. Is dat niet aanwezig en de kennis wel, dan geven wij de plaats liever aan een enthousiaster iemand.”

Zware selectie

De selectie is zwaar geweest. Deelnemers aan de opleiding moeten bovendien een speciaal contract ondertekenen waarmee ze zich symbolisch aan de verplichtingen binden. Volgens Piet van Houten is dit noodzakelijk. Binnen de inrichting moet duidelijkheid naar de gedetineerden geschapen zijn zodat elke vrijblijvendheid uitgesloten wordt. “Een studieovereenkomst verplicht een gedetineerde tot hard werken. Elke drie maanden wordt bekeken of de motivatie en de voortgang nog in orde is. Er wordt natuurlijk in de opleiding geïnvesteerd en dat moet er ook uitkomen.”

Kleine groep

Ondanks het enthousiasme voor het nieuwe project blijft Van Houten wel reëel. “Natuurlijk is de terugval in de criminaliteit bij ex-gedetineerden erg hoog. Vaak krijgen we de jongens weer terug, en dat is altijd pijnlijk. Ik ben blij als we door deze cursus een kleine groep kunnen helpen. Als een paar mensen hierdoor uit de problemen blijven, ben ik tevreden.”