Zelfs de Roemeense president verzet zich tegen zijn regering

De druk op de Roemeense regering, die amper een maand aan de macht is, wordt van verschillende kanten opgevoerd. Zo stapte president Klaus Iohannis naar het constitutionele hof om het decreet dat de regering eerder deze week afkondigde, onwettig te verklaren.

Dinsdagavond laat nam de sociaal-democratische regering, als sluitstuk van een vergadering die eigenlijk over de begroting ging, het omstreden besluit. Dat houdt onder andere in dat corruptie bij de overheid waarbij het gaat om bedragen tot maximaal 44.000 euro, niet langer vervolgd zal worden. Op dit moment worden zo'n tweeduizend zaken onderzocht.

Overvolle gevangenissen

De maatregel is volgens de regering hard nodig, omdat de gevangenissen overvol zitten. Maar volgens de oppositie komt het decreet de regering vooral goed uit omdat tientallen partijfunctionarissen die vastzitten voor corruptie daardoor amnestie kunnen krijgen. Bovendien zou dan ook het proces tegen de van fraude verdachte leider van de sociaal-democraten, Liviu Dragnea, stopgezet kunnen worden. Dragnea kon daardoor geen premier worden.

Binnen een week moet het decreet in werking treden, tenzij de regering in de tussentijd bezwijkt onder de publieke en internationale druk. Brussel heeft Boekarest al gewaarschuwd dat het land geen stap terug moet zetten in de corruptiebestrijding. "We volgen de ontwikkelingen in Roemenië met grote bezorgdheid", zei voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker. Zijn rechterhand, Frans Timmermans, verzoekt de Roemenen om het besluit "dringend te herzien". Hij waarschuwde dat het mogelijk gevolgen zal hebben voor EU-hulp aan het land als Boekarest zich niets aantrekt van de kritiek. Ook de Amerikaanse ambassadeur heeft inmiddels met de Roemeense premier gebeld en om een snelle ontmoeting gevraagd.

Dieven, dieven!

Ook binnen de Roemeense regering begint het te rommelen. De minister van handel, Florin Jianu, stapte gisteren op omdat hij het niet eens is met het decreet. Zelf heeft hij schone handen, schreef hij op Facebook, maar hij wil later zijn kind recht in de ogen kunnen kijken. "Moet ik hem vertellen dat zijn vader laf was en acties steunde waar hij niet achter stond?"

Maar de grootste druk komt ongetwijfeld van de Roemeense demonstranten die gisteren opnieuw in Boekarest en een twintigtal andere steden massaal de straat opgingen om het aftreden van de regering te eisen. De avond ervoor protesteerden ook al zo'n 200.000 mensen. Het was daarmee een van de grootste demonstraties sinds de val van het communisme in 1989. 'Dieven, dieven!', riepen de betogers. In de hoofdstad braken woensdagavond rellen uit toen voetbalhooligans stenen en vuurwerk naar de politie gooiden.

President Iohannes steunt de demonstranten openlijk. Hij riep op tot een "dag van rouw" omdat de rechtsstaat "een zware slag is toegediend door de vijanden van het recht". Hij kreeg bijval van rechters, advocaten, openbaar aanklagers en activisten.

De president en voormalig leider van de centrum-rechtse oppositiepartij, neemt daarmee duidelijk stelling. Het lijkt er volgens Dorin Perie, docent Roemeense taal en cultuur aan de Universiteit van Amsterdam, op dat de president een eigen machtscentrum probeert te creëren. Daarbij weet hij de anti-corruptiedienst en de binnenlandse veiligheidsdienst aan zijn zijde.

Volgens Perie tonen de laatste gebeurtenissen vooral de grote tweespalt in het land aan, waarbij corruptie "een middel in het machtsspel is geworden om de politieke tegenstander mee buitenspel te zetten. Ieder fatsoenlijk mens is tegen corruptie, maar het zou niet gebruikt mogen worden als politiek wapen."