Zeesluis IJmuiden fors duurder dan gedacht

Het oorspronkelijke ontwerp voor de twee caissons, enorme betonnen bakken waar de sluisdeuren in komen te staan, bleek niet goed. De bouw van de caissons valt daardoor veel duurder uit: beide bedrijven hebben 69 miljoen euro opzij gelegd om die kosten te dekken.

De ontwerpfout werd volgens Rob van Wingerden, bestuursvoorzitter van Bam, begin dit jaar ontdekt. Uit berekeningen bleek dat de caissons tijdens het afzinken zouden kunnen vervormen of scheuren konden oplopen. Een nieuw ontwerp was nodig: de zeven meter dikke wanden moesten worden verzwaard. Aanvankelijk dachten Bam en VolkerWessels dat de caissons alleen, in de woorden van Van Wingerden, 'een beetje dikker moesten'.

Tijdelijke constructies

De gevolgen bleken verstrekkender. Er moeten tijdelijke constructies worden gebouwd om de zwaardere caissons te kunnen laten afzinken. Er zijn extra kranen en extra (gespecialiseerde) personeelsleden nodig en er moeten speciale materialen worden besteld. Voor Bam betekent dat 55 miljoen euro aan kosten, het nieuwe ontwerp kostte het bedrijf al 14 miljoen. Ook VolkerWessels raamt de schade op 69 miljoen.

De plannen van Bam en VolkerWessels voor de nieuwe zeesluis, met een lengte van 500 meter, een breedte van 70 meter en een diepte van 18 meter de grootste ter wereld, oogstten eerst scepsis en daarna lof. Scepsis was er bij Rijkswaterstaat toen bij de aanbesteding bleek dat de bedrijven de sluis veel goedkoper konden bouwen dan Rijkswaterstaat had gedacht.

Toetsen

Omdat de dienst eerder slechte ervaringen had met bouwers die laag inschreven op projecten – bij de verbreding van de A15 bij Rotterdam leidde dat tot enorme kostenoverschrijdingen, veel geruzie met Ballast Nedam, Strukton en Strabag, en tot veel vertraging – besloot Rijkswaterstaat het ontwerp uitgebreid te onderzoeken en liet ze zelfs een mini-zeesluis bouwen. Conclusie van de toetsen: het ontwerp deugde.

Tijdens die toetsen werden de caissons door niemand als een risicofactor gezien, beklemtoonde Van Wieringen gisteren. Bam en VolkerWessels zagen die risico's ook niet. Het gaat overigens om caissons die aan de bovenkant en de voorkant open zijn. Dat is ongebruikelijk, zoals de bouw van caissons bij sluizen überhaupt niet vaak voorkomt. Bij die 'open' caissons is de kans op vervorming en scheuren bij het afzinken groter dan bij 'dichte' caissons, zo bleek.

Lof kreeg de bouwcombinatie vooral voor een simpel klinkend, en kostenbesparend, idee. De beide sluisdeuren zijn even groot. Daarom is er één reservedeur nodig, niet de gebruikelijke twee. Het regelen van de waterstand in de sluis - de afvoer van water - verloopt niet via een apart leidingensysteem, maar via kleppen in de sluisdeuren. Het ontwerp heeft meerdere prijzen in de wacht gesleept.

Koers naar beneden

Met de bouw van de sluis is volgens Bam en VolkerWessels circa 500 miljoen euro gemoeid. Bovendien krijgen de bedrijven zo'n 100 miljoen euro omdat ze 26 jaar het onderhoud van de sluis verzorgen. De werkzaamheden zijn in 2016 begonnen. Of er, zoals gepland, in 2019 schepen door de sluis varen, is nog niet duidelijk.

Beleggers straften beide bouwers meteen af. De koers van het aandeel Bam daalde gisteren met 21,5 procent, het aandeel VolkerWessels met 6,75 procent. Er werden achttien keer zoveel aandelen Bam verhandeld als op een normale beursdag.

Vooral voor Bam komt de kwestie hard aan. Het bedrijf maakte vorig jaar een winst van 46 miljoen en leek dit jaar eindelijk op weg de laatste gevolgen van de crisis van zich af te schudden. Net als andere bouwers schreef Bam in de crisisjaren vaak laag in op projecten. VolkerWessels kwam de crisis veel beter door en verwacht, ondanks de schadepost van 69 miljoen, dat de jaarwinst hoger uitvalt dan die over 2016.