WRR waarschuwt voor herhaling migratiefiasco
Laagopgeleide gastarbeiders die maar moeilijk werk vinden en de overheid bakken met geld kosten. Naar die periode moeten we niet terug, waarschuwt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Scholing, taaltraining en arbeidsbegeleiding moeten voorkomen dat Bulgaren en Roemenen in dezelfde situatie terechtkomen als hun Turkse en Marokkaanse voorgangers.
"Ze hoeven van mij niet dood hoor", zegt een koopman met Amsterdamse tongval als hij een microfoon onder zijn neus geduwd krijgt. "Ze moeten alleen terug naar hun eigen land. Alleen maar geld kosten ze. Die mensen zitten allemaal in de WW. Wij Nederlanders schieten er niets mee op." Het is een fragment uit de documentairereeks Land van Aankomst en speelt zich af in de jaren zeventig. De tijd waarin politici met de handen in het haar op zoek gingen naar oplossingen voor de migratieproblematiek die zich recentelijk had aangediend.
Want waar men toen dacht dat de vaak ongeschoolde Turkse en Marokkaanse gastarbeiders weer terug naar het land van afkomst zouden keren, bleek de realiteit anders. De gevolgen: deze arbeidsmigranten kostten de overheid meer dan dat ze opleverden. En er was meer. Een gebrekkige kennis van de Nederlandse taal, werkloosheid en conflicten met vooral autochtone Nederlanders die hun omgeving in rap tempo zagen veranderen.
Zeer denkbaar dat laaggeschoolden blijven
Het zijn problemen waar de Nederlandse regering wederom tegenaan kan lopen nu de grenzen op 1 januari zijn opengesteld voor Bulgaarse en Roemeense arbeidsmigranten, zegt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in een rapport. Een deel van de Roemenen en Bulgaren keert weliswaar terug, maar het is 'zeer denkbaar' dat vooral de laagopgeleiden achterblijven. En dat levert problemen op. Waar hoger opgeleiden de staatskas juist spekken, slurpen werkloze laaggeschoolden die juist leeg, leerden de jaren zeventig ons.
Om te voorkomen dat die tragiek zich herhaalt, moet de overheid optreden, zegt de WRR. Tot nu toe doen werkgevers en overheid weinig om de nieuwe migranten te laten integreren. Werkgevers houden het bij het aanbieden van werk en eventueel onderdak en de overheid investeert nauwelijks. Of de migrant wel of niet inburgert, is vooral aan hem. De gevolgen van deze gebrekkige integratie merken vooral lokale overheden. Een stad als Rotterdam kampt bijvoorbeeld met concentraties laagopgeleide arbeidsmigranten in verpauperde wijken.
Sociale investering verkleint kans op werkloosheid
Neem een voorbeeld aan klassieke migratielanden als Canada en Australië, zegt de WRR. Daar draagt de overheid bij aan taalonderwijs en de arbeidsmarktbegeleiding van migranten. Samen met werkgevers en lokale overheden zou het Rijk dit moeten realiseren. Deze sociale investering dient volgens de WRR een dubbel doel: het verbetert de slagingskansen van migranten en verkleint de kans op werkloosheid.
Maar ook de kleine groep hoger opgeleide Roemeense en Bulgaarse arbeidsmigranten- eenvijfde van de migranten- moet de overheid niet uit het oog verliezen. Die worden momenteel onvoldoende op waarde geschat en werken vaak onder hun niveau. Een verspilling van kennis, vindt de WRR. Door te investeren in een kennisinfrastructuur en een goed ontvangstklimaat kan Nederland deze hoogopgeleide Oost-Europeanen aan zich binden. Voor het geval ook deze golf migranten besluit te blijven.
